Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2011, Blaðsíða 65

65
Hönnun skólabygginga í deiglu nýrra kennsluhátta
Þátttaka allra hagsmunaðila í hönnun skóla
Talið er afar mikilvægt að fá fulltrúa allra
sem eiga eitthvað undir skólastarfinu til
þátttöku í hönnun allt frá fyrstu stigum
svo að til verði skólabyggingar sem mæta
þörfum samtíma og framtíðar fyrir skil-
virkt námsumhverfi (Walden, 2009). Mikil-
vægi gæða í hönnun skóla fyrir samfélagið
nýtur viðurkenningar og það sama má
segja um opna nálgun í skólastarfi í anda
Dewey (Copa og Pease, 1992; Dudek, 2000).
Þá hefur verið bent á mikilvægi þess að fá
nemendur til þátttöku í hönnunarferlinu
(Woolner, Hall, Wall og Dennison, 2007).
Menntasvið Reykjavíkurborgar hefur
um nokkurt árabil stuðst við skipulegt
samráðsferli við undirbúning nýrra skóla-
bygginga í borginni; ferli sem á ensku
nefnist Design Down Process. Fyrstur var
Ingunnarskóli hannaður árið 2001 (KKE
arkitektar, 2001). Ferlið byggist á þátt-
töku margra aðila að skólastarfinu; kenn-
ara og nemenda, stjórnenda og embættis-
manna, fulltrúa menntunarfræða og nær-
samfélags, tæknimanna og arkitekta,
sem sameinast um að móta áherslur fyrir
skólastarfið, skilgreina þarfir og setja fram
hugmynd að grunngerð byggingarinnar
(Gerður G. Óskarsdóttir, 2001). Sams kon-
ar samráðsferli hefur verið beitt við fleiri
skóla sem og endurgerð eldri skóla og
viðbyggingar. Einn þáttur í ferlinu er að
ákveða eða finna hvaða helstu boð bygg-
ingin á að senda nemendum, starfsliði og
samfélagi. „Bygging getur endurspeglað
og miðlað hugmyndum um hvernig börn
læra, hvað þau læra, hvernig þeim er
kennt og til hvers þeim er kennt“ (Nichol-
son, 2005, bls. 5).
Námsumhverfi sem tæki til náms
Húsnæði skóla og nánasta umhverfi geta
nýst við nám og kennslu á marga vegu.
Eins og fram kemur í greinargerð OECD/
PEB og DfES (2006), sem áður var getið,
geta lögun byggingar, lýsing og rými
þjónað hlutverki viðfangs í námi. Með
umhverfisvænni byggingu má vekja
skilning nemenda á umhverfisvænum
lífstíl. Arkitektar mættu líka íhuga að fella
námsþætti kjarnagreina eins og stærð-
fræði, raungreina eða lista inn í arkitektúr
bygginga sinna fyrir nemendur og kenn-
ara að ígrunda í ýmsu samhengi. Skreyt-
ingar og ljós á veggjum og lofti mætti til
að mynda nota til að gera nemendur og
kennara handgengna fjarlægum stjörnum
og vetrarbrautum og hlutir á borð við dyr,
glugga, ljós og skugga geta komið að gagni
þegar nemendur læra um liti, lögun, stærð
og mynstur (OECD/PEB og DfES, 2006).
Með þessari rannsókn er leitast við að
greina nokkra einkennandi þætti í hönnun
nýrra skólabygginga hér á landi, ekki síst
með hliðsjón af framangreindum hug-
myndum um námsumhverfi 21. aldar.
Aðferð
Fimm skólabyggingar ásamt næsta ná-
grenni voru teknar út af þverfaglegu teymi
rannsakenda; tveimur fræðimönnum
á Menntavísindasviði Háskóla Íslands,
tveimur grunnskólastjórum og einum arki-
tekt. Gögnum var safnað með vettvangsat-
hugunum og myndatökum, viðtölum við
valda starfsmenn og rýnihóp nemenda
auk athugana á teikningum, tæknilegum
gögnum og skrifum um hönnun skólans.