Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2011, Síða 112

112
„Kannski erum við orðnar svo miklar strákastelpur að það haga sér allir eins“
Mat á árangri í námi er þar af leiðandi
háð kyni viðkomandi nemanda. Flestir
viðmælendur lýstu því að líðan þeirra og
sjálfstraust í námi gangi oft í bylgjum. Í
upphafi annar voru þær óöruggar, fannst
þær hafa dregist aftur úr: „oft finnst mér
ég bara eitthvað miklu vitlausari en þeir“.
Þegar líður á önnina fari þeim smám
saman að líða betur „þetta er bara, þetta
er erfitt fyrir alla held ég bara“. Aðspurðar
um ástæðuna bentu sumar á samkeppnis-
andrúmsloft í bekkjum.
Karllægt viðmið virðist t.a.m. endur-
speglast í óskilgreindum eða leyndum
forkröfum til náms og það getur aukið á
óöryggi kvenna. Áhersla á tölvuþekkingu
og annarskonar sérþekkingu, í námi og í
jafningjamenningu, getur orðið til þess að
konur, sem hafa ekki áhuga á tölvuleikjum,
upplifi að karlar hafi forskot á þær.
Öh „þekkirðu ekki nýja kvikleikinn“ eða eitt-
hvað og maður bara eitthvað „eh nei, ég veit
ekkert hvað þú ert að tala um“ og eitthvað [...]
sumir þarna eru náttúrulega bara geðveikt
klárir þegar þeir koma þarna inn og þú veist.
Já, ég var með geðveika minnimáttarkennd
fyrst út af því og svona þorði varla að segja
hvað ég hafði gert lítið.
Jafnframt skiptir máli að einstaklingar sýni
að þeir skilji efnið og séu klárir. Þetta verð-
ur meðal annars til þess að nemendur þori
ekki að spyrja í tíma. „fyrsta árið einmitt
ég held að enginn hafi liggur við spurt að
neinu í tíma eða eitthvað [...] það var alveg
bara vandræðalegt“. Hugsanlega var það
vegna þess að námsefnið var oft og tíðum
mjög erfitt, og vegna þess að „þeir þora
bara einhvern veginn ekki að láta líta út
fyrir að þeir geti þetta ekki“. Þótt feimnin
hverfi með tímanum finna viðmælendur
hvað „sumir samt eru mjög feimnir við
það sko“. Samkeppnisandrúmsloftið birt-
ist á fleiri vegu:
Strákarnir kannski kunna bara einhverja svona
loftbólu af þekkingu um eitthvað ákveðið efni
en þeir spyrja kennarann spurninga eins og
þeir séu, þeir vilja monta sig af þessari þekk-
ingu [...] kennarinn er kannski að kalla, tala
bara um eitthvað og þá spyrja þeir um eitthvað
miklu meira advanced.
Þegar nemendur gera athugasemdir í tíma
til þess að sýna að þeir kunni tiltekið efni
verði það til þess að aðrir í bekknum verði
óöruggir og hugsi „Úff! Þeir kunna miklu
meira en ég“. Einstaka kennarar hafa jafn-
framt mikil áhrif á menningu bekkjarins.
Strangir kennarar sem hafa miklar vænt-
ingar og gera ráð fyrir að allir fylgi eftir
geta ýkt samkeppnismenninguna og haft
áhrif á líðan nemenda.
Maður svona, þú veist, þorir ekki alltaf að sýna
til dæmis að maður skilji ekki af því að hann,
hann er náttúrulega búinn að segja að honum
finnist við ekki góðir nemendur þá vill maður
ekki, ekki a-þú veist, að álitið færist neðar og
svona.
Samkeppnismenningin virðist einnig hafa
haft áhrif á námsval viðmælenda, bæði
þegar þær völdu sér háskólanám og einnig
við val á sérgreinum. Þá virðist skipta máli
hvernig þær töldu sig standa í samanburði
við hópinn. Þótt þeim þættu ákveðnar
greinar skemmtilegar völdu þær sig samt
frá þeim ef þær töldu sig ekki vera nógu
góðar í þeim. Hefðu þær á tilfinningunni
að einhver annar væri ef til vill betri en
þær sjálfar, og hefði forskot, töldu þær sig
síður eiga erindi í fagið. Þótt henni fyndist