Gerðir kirkjuþings - 2005, Qupperneq 13

Þeir, sem vilja vemda viðurkenningu á stöðu hinnar evangelísku lútersku kirkju í
stjómarskránni, hljóta að standa vaktina gagnvart stjómarskrámeínd og því, sem þar
kann að gerast.
I kirkjuþingsræðu minni á síðasta ári ræddi ég um frostið í samningaviðræðum ríkis og
kirkju um eignarréttarstöðu kirkjujarða og prestssetra. Lýsti ég undmn og vonbrigðum
yfir því, að sú gjá skyldi hafa myndast milli viðmælenda, sem lýsti sér í muninum á 150
milljóna króna boði af hálfu ríkisins annars vegar og þriggja milljarða króna
hámarkskröfu af hálfu kirkjunnar hins vegar.
Nokkur þíða hefur orðið í þessum samskiptum síðan og sýnist mér, að hugmyndir hafí
komið fram um leið út úr ágreiningnum, þótt enn snúist hann um krónur og aura. Við
megum ekki láta Marnmon breyta þessari þrætu í óleysanlegan vanda, þótt sagan geymi
auðvitað mörg dæmi um mál, sem hann hefur gert ókleift að leysa í góðri sátt.
Frá því að við hittumst hér síðast hefur framvindan í samskiptum ráðuneytisins og
kirkjulegra yfirvalda verið með ágætum.
Undir mig var borið, hvort unnt væri að breyta aðferð við greiðslur fýrir
fermingarffæðslu. Eg lýsti þeirri skoðun, að ekki væri unnt að fella þær greiðslur inn í
fost laun presta, án þess að samningur ríkis og kirkju frá 1997 kæmi til endurskoðunar.
Ég sé að innan kirkjunnar eru fleiri hugmyndir um breytingu á innheimtu þessa gjalds
til urnræðu, en eins og við vitum er umboðsmaður alþingis með réttinn til þessarar
gjaldtöku til meðferðar.
Mig langar að þessu sinni að vekja máls á þremur úrlausnarefhum, sem snerta dóms- og
kirkjumálaráðuneytið og samskipti þess við þjóðkirkjuna.
I fýrsta lagi hvemig brugðist skuli við, þegar sú staða myndast innan söfnuðar, að
sóknamefnd sættir sig ekki við sóknarprest.
Þegar ágreiningsefni af þessum toga nú í sumar, kom til minna kasta, vöknuðu ýmsar
stjómsýslulegar spumingar. Afstaða mín og ákvörðun byggðist á heimild í
stjómarskránni um að flytja embættismann úr einu starfí í annað, en reglan er nánar
útfærð í lögunum um starfsmenn ríkisins.
Hvorki stjómarskrá né lög svara spumingunni um það, hvað felst í hugtakinu „lögmælt
eftirlaun" í 20. gr. stjómarskrárinnar, þegar embættismaður stendur ffamrni fýrir vali á
því að flytjast í annað embætti eða þiggja hin „lögmæltu eftirlaun“. Ríkisstjómin tók
ákvörðun um þetta efni og taldi eðlilegt að miða við eftirlaun ffá því tíma, þegar
skipunartími viðkomandi embættismanns yrði á enda mnninn.
Um ákvörðun mína í málinu hefur í sjálfu sér ekki verið deilt, enda em heimildir til
hennar ótvíræðar. A hinn bóginn liggja stefhur nú fýrir dómstólum vegna málsins, þar
sem tekist er á um túlkun á lagaákvæðum, sem væntanlega þykja óljós, auk þess sem
lögmæti funda og ákvarðana á vegum safnaðarins er dregið í efa.
11