Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2010, Side 65

65
Uppbrot heimspeki og skáldskapar: Áhrif Hélène Cixous
Heimspekingar eins og Martin Heidegger, Theodor Adorno og Derrida
gátu aðeins tjáð sig með því að skapa sér sinn eigin bókmenntastíl til að
afbyggja skilin milli skáldskapar og heimspeki. Allir studdust þeir við
heimspekileg hugtök, en á sama tíma afbyggðu þeir þau til að sýna tak-
mörk þeirra; þau voru afhjúpuð innan frá.27 Derrida var undir miklum
áhrifum frá höfundum eins og Maurice Blanchot, Paul Celan, Héléne
Cixous o.fl. Um Cixous skrifaði hann: „[Hún er] skáld-hugsuður, mikið
skáld og einkar hugsandi skáld“.28
Eins og áður sagði er tilgangur Cixous í skrifunum alltaf að einhverju
marki pólitískur. Sagan, heimssagan, endurómar í verkum hennar, öllu því
sem hún skrifar. Sjálf lýsir hún þessu þannig: „Í vissum skilningi fæddist ég
pólitísk og ástæður þess að ég fór að skrifa skáldskap eru kannski fyrst og
fremst pólitískar – skáldskapurinn var andsvar við pólitískum harmleikj-
um“.29 Á sama hátt og Derrida lýsir Cixous tungumálinu eins og um væri
að ræða land þar sem eiga sér stað atvik sambærileg þeim sem gerast á
stjórnmála- og samfélagsviðinu og eru einnig háð tungumálinu og hinu
skáldlega. Hún segir: „orðin eru dyr okkar að öðrum eða annars konar
heimum. Sá sem hefur glatað öllu, ástvinum eða heimalandi, finnur sig í
tungumálinu og það verður hans heimaland. Maður býr í landi tungumáls-
ins.“30
Fagurfræði Cixous er því af sérstökum toga. Því hefur verið haldið fram
að hún sé heimspekileg en ekki skáldsöguleg eins og til dæmis megi segja
um fagurfræði ný-sögunnar (fr. nouveau-roman). Eins og Mireille Calle-
Gruber hefur bent á er ný-sagan enn þá skáldsaga; hún er skrifuð gegn
27 Terry Eagleton, After Theory, bls. 70.
28 Jacques Derrida, „Je suis très fier …“, óbirt handrit (inngangserindi að fyrirlestri
Hélène Cixous, „Three Steps on the Ladder of Writing“, í Welleck í Banda-
ríkjunum), 1990, bls. 2: „Hélène Cixous est aujourd’hui, à mes yeux, le plus grand
écrivain dans ce que j’appelerai ma langue, le français si vous voulez. Et je pèse
mes mots en disant cela. Car un grand écrivain doit être un poète-penseur, très
poète et poète très pensant.“ Í enskri þýðingu: „Hélène Cixous is, in my view, the
greatest writer in what I will call my language, the French language if you like.
And I am weighing my words as I say this. For a great writer must be a poet-
thinker, very much a poet and a very thinking poet“ (Hélène Cixous, Sara Cornell
og Susan Sellers, Cixous, Three Steps on the Ladder of Writing, þýð. Peggy Kamuf,
New york: Columbia University Press, 1994, bls. 2).
29 Kathleen o’Grady, „Guardian of Language. An Interview with Hélène Cixous“,
bls. 6–10.
30 Sama rit.
Ó-oRðIð MILLI BÓKMENNTA oG HEIMSPEKI