Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2013, Qupperneq 116

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2013, Qupperneq 116
115 að huga, líkama eða hinu félagslega, og þar með hvernig hún kallar þessi viðbrögð fram.80 Mér finnst eftirsóknarvert að menn reyni að hafa auga á öllum þáttunum þremur, sem dames nefnir. Leikur minn hér á undan fólst m.a. í því að taka dæmi af sögu, sem er hvorki ástarsaga né leynilögreglusaga en þó að vissu leyti hvort tveggja. Þegar Zunshine víkur að sögum sem beina athygli jafnt að ástum sem því að finna morðingjann, gerir hún ráð fyrir að þær leggi of mikið á þau „kerfi“ lesenda sem beina athygli, og vinna úr upplýsingum, af því að þær krefjist jafn mikillar tilfinninganándar andspænis ástum og morði. Málið snýst sem fyrr hjá henni um mismunandi gerðir aðlagana innan „hugar- kenningardeildarinnar“ (e. Theory of Mind module) og þar með áhrif að ofan og niður (e. top down).81 Þar eð ég er ósammála slíkri sýn á mann- skepnuna, vildi ég, eins og ég vék að í upphafi, vekja athygli á öðrum þátt- um en hugarkenningunni sem vert væri að skoða; þar á meðal víxlverkun lesenda og umhverfis/menningar og því sem fer á undan hugsun manna eins og skynjun eða samspili kennda og athygli. Einkenni sögunnar „Ungfrú Harrington og ég“, sem samin er áður en gullöld morðgátunnar hefst, minna hins vegar líka á að ummæli manna um hvaða saga sé fyrsta íslenska leynilögreglusagan í fullri lengd, verður að meta í ljósi þess hvenær menn láta þau falla og hvort þeir taka mið af sam- tímaviðhorfum um bókmenntagreinar eða fyrri tíðar viðhorfum. IV ég vitnaði hér fyrr til ummæla Halldórs Laxness um „Ungfrú Harrington og ég“. Hann lýsir reynslu sem túlka má á ýmsa vegu, t.d. sem svo að hann hafi gamall maður endurlifað kenndir frá í bernsku. Mig grunar þó, að það hafi markað lýsinguna á viðbrögðum hans við sögunni á gamals aldri, að þar talaði maður sem áratugum saman hafði hugleitt hvernig hann gæti hreyft við öðrum með því að segja sögu. Í því skyni hafði hann m.a. sótt til íslenskra fornsagna, sem gjarna eru taldar eiga sér rætur í munn- legri geymd, svo og til upphafsskeiðs skáldsögunnar í Evrópu þegar ætla má að hún hafi staðið nær munnlegum frásögnum en síðar varð.82 Við lestur „Ungfrú Harrington og ég“ hafa orkað á hann ýmsar aðferðir sem nýttar voru um aldamótin 1900 til „að segja frá […] ævintýrum“ (3) og hrífa lesendur. Þá hefur naumast skipt minnstu alþýðlegt einkenni sem 80 Nicholas dames, The Physiology of the Novel, bls. 29. 81 Lisa Zunshine, Why We Read Fiction, bls. 148. 82 Nefna má t.d. hvernig Halldór nýtir sér Cervantes, Voltaire, og Swift í Gerplu. AÐ SEGJA FRÁ [...] ÆVINTÝRUM
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192
Qupperneq 193
Qupperneq 194
Qupperneq 195
Qupperneq 196
Qupperneq 197
Qupperneq 198
Qupperneq 199
Qupperneq 200
Qupperneq 201
Qupperneq 202
Qupperneq 203
Qupperneq 204
Qupperneq 205
Qupperneq 206
Qupperneq 207
Qupperneq 208
Qupperneq 209
Qupperneq 210
Qupperneq 211
Qupperneq 212
Qupperneq 213
Qupperneq 214
Qupperneq 215
Qupperneq 216
Qupperneq 217

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.