Peningamál - 01.11.2002, Blaðsíða 7

hækkun húsnæðisverðs sótt í sig veðrið undanfarna
mánuði. Þessi þróun er sérkennileg í ljósi þess að lík-
lega minnkaði ráðstöfunarfé heimilanna á sl. ári, sem
ætti að öðru óbreyttu að draga úr eftirspurn eftir hús-
næði.3 Undanfarna tólf mánuði hefur húsnæðisliður
vísitölu neysluverðs hækkað um 6%, en í maí nam
tólf mánaða hækkun markaðsverðs húsnæðis, eins og
það er mælt í vísitölu neysluverðs, aðeins 2,8%.
Undanfarna þrjá mánuði hefur markaðsverð hús-
næðis hækkað um 2½%, eða 10½% umreiknað til
árshækkunar.
Ástæða er til að staldra við aukna húsnæðis-
verðbólgu undanfarna mánuði, því að hún gæti gefið
til kynna að meiri kraftur sé í eftirspurn en ráða má
af öðrum vísbendingum. Líklegt er þó að ástæður
þessarar þróunar séu nýlegar kerfisbreytingar á fjár-
mögnun íbúðarhúsnæðis. Þar ber fyrst að nefna
hækkun hámarkslána Íbúðalánasjóðs í maí í fyrra. Þá
er þess að geta að í byrjun þriðja ársfjórðungs þessa
árs var kaupskyldu sveitarfélaga á höfuðborgar-
svæðinu af félagslegu húsnæði aflétt. Breytingarnar
fela í sér að eigendur félagslegs íbúðarhúsnæðis geta
nú selt sínar íbúðir á markaðsvirði, t.d. í því skyni að
festa kaup á stærra húsnæði. Nýr hópur seljenda og
kaupenda kemur því inn á markaðinn sem líklegt er
að auki eftirspurn eftir húsnæði. Enn er ekki ljóst
hversu mikil áhrif þessara breytinga verða og hversu
lengi þau vara. Til viðbótar má nefna að í reglu-
gerðum um viðbótarlán er gert ráð fyrir að hægt sé að
veita sérstakar undanþágur frá eigna- og tekju-
mörkum. Samkvæmt upplýsingum frá Íbúðalána-
sjóði hafa þessar undanþágur verið túlkaðar með
mismunandi hætti.
Verðhjöðnun á innfluttum vörum það sem af er ári
þrátt fyrir verðhækkun á bensíni
Styrking krónunnar á fyrri helmingi þessa árs hefur
haft töluverð verðlagsáhrif. 7. ágúst sl. þegar það var
hæst hafði gengi krónunnar hækkað um rúm 17% frá
nóvember í fyrra og um tæp 17% frá áramótum en
síðan þá hefur það lækkað aftur um 3,8%. Verð á inn-
fluttum vörum hefur sl. tólf mánuði hækkað um
tæplega 1% en lækkað um tæplega 1% á ársgrund-
velli það sem af er árinu. Lækkunin innan ársins átti
sér stað þrátt fyrir að bensín hafi hækkað um 6,5% á
ársgrundvelli frá áramótum. Áhrif gengisbreytinga
ættu að skila sér nokkuð hratt inn í verð á innfluttum
matvörum því að veltuhraðinn er tiltölulega mikill í
matvöruverslun. Verð innfluttrar matvöru hefur
lækkað um 3,7% undanfarna tólf mánuði, um 12,6%
frá byrjun janúar, ef umreiknað er til árshraða, og
náði lágmarki í ágúst. Auk gengishækkunar krón-
unnar kann aukin samkeppni á milli lágvöruverðs-
verslana með matvörur að hafa haft áhrif, því að nýr
aðili kom inn á markaðinn sl. sumar. Undanfarna tvo
mánuði hafa innfluttar matvörur hækkað nokkuð í
verði á ný.
Verðbólguvæntingar fyrirtækja um eða undir verð-
bólgumarkmiðinu en almenningur væntir meiri verð-
bólgu
Verðbólguvæntingar forráðamanna fyrirtækja og á
fjármálamarkaði hafa verðið í ágætu samræmi við
verðbólgumarkmiðið, þ.e.a.s. um eða innan við
2½%. Því virðist sem traust þessara aðila á að
peningastefnan nái settu marki sé með ágætum.
Væntingar almennings virðast hins vegar sem fyrr
mótast af liðinni tíð, fremur en spám um framtíðina.
Verðbólguálag ríkisskuldabréfa með um 4½ árs
líftíma hefur sveiflast á milli 2,2% og 2,7% frá því að
Peningamál voru síðast gefin út. Að meðaltali var
verðbólguálagið 2,4% á tímabilinu og 2,2% undir
októberlok. Það hefur því að mestu verið undir 2½%
verðbólgumarkmiði Seðlabankans ef undan eru
skildar tímabundnar hækkanir tengdar væntingum
um breytingar á vísitölu neysluverðs eða birtingu
hennar. Tilkynningar Seðlabankans um lækkun stýri-
6 PENINGAMÁL 2002/4
J M M J S N J M M J S N J M M J S N J M M J S N
1999 2000 2001 2002
0
5
10
15
20
%
12 mánaða breyting
Húsnæði
Þjónusta einkaaðila
Mynd 4
Húsnæðisliður og þjónusta einkaaðila í
neysluverðsvísitölu 1990-2002
3. Með ráðstöfunarfé er átt við ráðstöfunartekjur að viðbættri nettólán-
töku en að frádregnum vaxtagreiðslum