Peningamál - 01.11.2002, Side 11

mikið, og skýrist það m.a. af áhrifum gengishækk-
unar krónunnar á fjármagnsliði og lækkun skatta.
Staða og horfur iðnaðarfyrirtækja eru einnig góðar.
Bæði framlegð og hagnaður batnar á milli ára. Staða
fyrirtækja í verslun og þjónustu er hins vegar veik, en
ástandið hjá fyrirtækjum í samgöngum og upplýs-
ingatækni hefur batnað verulega.
Ekki liggur fyrir traust mat á stöðu og afkomu
óskráðra fyrirtækja fyrr en löngu eftir að árið er liðið.
Reynt hefur verið að afla upplýsinga um stöðuna
með óformlegum viðtölum. Í þeim hefur komið fram
að umtalsverður samdráttur er í smásöluverslun, sem
brugðist hefur verið við með hagræðingu og minna
mannahaldi. Í heildsölu, t.d. bílasölu, virðist heldur
bjartara framundan en verið hefur. Hótel- og
veitingastarfsemi stendur fremur illa eftir lakara
sumar en vænst var, en mikil fjárfesting stendur yfir
eða er í undirbúningi í hótelum. Afturkippur hefur
verið hjá verktakafyrirtækjum eftir mikil umsvif á sl.
árum. Vonir um stóriðju- og virkjunarframkvæmdir
og ágæt eftirspurn eftir íbúðarhúsnæði hafa dregið úr
svartsýni sem áberandi var í lok sl. og byrjun þessa
árs.
Í könnun á viðhorfum 400 veltuhæstu fyrirtækja
landsins sem Gallup hefur gert fyrir Seðlabankann og
fjármálaráðuneytið (sjá rammagrein 2), kemur fram
10 PENINGAMÁL 2002/4
Seðlabankinn og fjármálaráðuneytið hafa fengið
Gallup til að spyrja forráðamenn íslenskra fyrirtækja
um væntingar þeirra og áform. Slíkar kannanir hafa
lengi tíðkast erlendis enda þykja þær gefa vísbendingar
sem nýtast ásamt hagtölum til að spá fyrir um
efnahagsþróun. Áformað er að gera slíka könnun
tvisvar á ári hér á landi.
Þessi fyrsta könnun var gerð á tímabilinu 4. sept-
ember til 8. október sl. Í úrtak voru valin 400 veltu-
hæstu fyrirtæki á Íslandi og var svarhlutfall um 80%.
Spurt var um álit á efnahagsástandi, framtíðarsýn,
þróun gengis, vaxta og verðlags og ýmislegt varðandi
fyrirtækin s.s. veltu, birgðir og starfsmannafjölda.
Spurningar voru þannig bæði eigindlegar og megind-
legar.
Svör við eigindlegum spurningum eru reiknuð í
vísitölur sem má nota til að leggja mat á niðurstöður og
þá ekki síst breytingar og þróun. Í tímans rás kemur
leitni betur í ljós og jafnframt hversu áreiðanleg svörin
reynast. Taflan sýnir svör við völdum spurningum.
Fyrirtæki sem gera ráð fyrir að velta aukist í ár eru
fleiri en hin sem reikna með að velta dragist saman.
Athyglisvert er að breyting meðallauna er metin 1,7%
næstu sex mánuði, sem er töluvert undir umsömdum
launahækkunum í einkageiranum án fjármálastofnana,
sem eru ríflega 3%. Þessa niðurstöðu má túlka þannig
að fyrirtækin reikni með hagræðingu sem leiði til hlut-
fallslegrar fækkunar hálaunafólks og/eða neikvæðu
launaskriði. Hagræðingu má einnig lesa út úr því að
gert er ráð fyrir að hagnaður í ár verði hærra hlutfall af
veltu en í fyrra þrátt fyrir að afurðir hækki minna í
verði en aðföng.
Velta dregst á hinn bóginn saman að raunvirði í ár
miðað við árið 2001 og það sama gildir um fjárfest-
ingu. Vísitala sem mælir fjölgun/fækkun starfsmanna
sýnir að fleiri fyrirtæki ætli að fækka starfsfólki en
fjölga á næstunni og að starfsmönnum muni heldur
fækka á árinu. Næstu tólf mánuði telja fyrirtækin að
verðbólga verði nánast í samræmi við verðbólgumark-
mið Seðlabankans, að gengi krónunnar lækki um hálft
annað prósent og að stýrivextir bankans verði 6,8%.
Rammagrein 2 Staða og viðhorf íslenskra fyrirtækja
Könnun Gallups í september- október 20021
% nema annað sé tekið fram
Fjölgun, óbreyttur fjöldi eða fækkun starfsmanna
næstu 6 mánuði .................................................................. 86
Breyting á starfsmannafjölda 1.jan.- 31.des. 2002 ............ -2,4
Raunbreyting veltu milli áranna 2001 og 2002 ................. -1,6
Breyting meðallauna á næstu 6 mánuðum......................... 1,7
Verðbreyting afurða næstu 6 mánuði2 ............................... 0,8
Verðbreyting aðfanga næstu 6 mánuði3............................. 1,7
Stýrivextir Seðlabanka eftir 12 mánuði ............................. 6,8
Verðbólga næstu 12 mánuði............................................... 2,6
Breyting á gengi krónu næstu 12 mánuði.......................... -1,5
1. Taflan sýnir prósentubreytingar nema fyrir vexti (prósentur) og fjölg-
un/fækkun starfsmanna (vísitala). Vísitalan tekur gildi frá 0 - 200. Gildi
nálægt 100 þýðir að jákvæð og neikvæð svör hafi svipað vægi.
2. Ársbreyting: 1,6%.
3. Ársbreyting: 3,4%.