Peningamál - 01.11.2002, Blaðsíða 27

legt að lakari eignastaða heimilanna veiki innlenda
eftirspurn meira en gert er ráð fyrir í meginspánni og
dragi úr innlendum verðbólguþrýstingi umfram það
sem hér er gert ráð fyrir. Miklar skuldir heimilanna
gera þau næm fyrir áföllum sem veikja efnahag
þeirra. Því gætu forsendur einkaneyslu verið enn
veikari en gert er ráð fyrir í þjóðhagsspánni sem
liggur til grundvallar. Að auki gæti verðfall á alþjóð-
legum hlutabréfamörkuðum að undanförnu haft bein
áhrif á eignastöðu innlendra heimila og fyrirtækja og
slakar horfur á alþjóðlegum hlutabréfamörkuðum
haldið aftur af bata í alþjóðlegri eftirspurn.
Í ljósi þess hve batinn í heimsbúskapnum er
hægur er ekki loku fyrir það skotið að olíuverð gæti
orðið lægra á næstu misserum en gert er ráð fyrir í
meginspánni. Síðustu daga hefur olíuverð lækkað
nokkuð og hafa væntingar, eins og þær birtast á fram-
virkum markaði, tekið mið af því. Hugsanleg skýring
er að minni líkur séu taldar á stríði í Írak en áður.
Lægra olíuverð myndi draga nokkuð úr innfluttri
verðbólgu miðað við forsendur meginspár Seðla-
bankans.
Önnur hugsanleg ástæða þess að slakinn sem er
að myndast í hagkerfinu gæti orðið meiri en nú þykir
líklegast er að tölfræðiaðferðir sem beitt er til að
meta framleiðsluspennu í þjóðarbúskapnum gætu
haft tilhneigingu til að skýra of stóran hluta breytinga
á eftirspurn með breyttri framleiðslugetu. Sé þetta
rétt er hugsanlegt að minni hagvöxtur á næstu miss-
erum sé að of stórum hluta skýrður með tímabundið
hægari vexti framleiðslugetu þjóðarbúsins. Í því til-
felli væri verið að vanmeta framleiðsluslakann og
ofmeta verðbólguþrýsting sem er til staðar í þjóðar-
búskapnum. Þetta er vandamál sem allir er fást við
verðbólguspár standa frammi fyrir, en getur skipt
sköpum þegar skil verða í þjóðarbúskapnum.
... en líkur á stóriðjuframkvæmdum og kosningar á
næsta ári benda til meiri verðbólgu en spáð er
Ofangreindir óvissuþættir gefa til kynna að líkur á að
verðbólga verði undir meginspá bankans séu nokkru
meiri en líkur á að verðbólga verði yfir spánni. Aðrir
óvissuþættir vega þar hins vegar á móti. Þar má t.d.
nefna líkur á stóriðjuframkvæmdum, sem hafa lítið
breyst frá því að síðasta verðbólguspá Seðlabankans
var birt. Komi til þeirra er ljóst að verðbólga út spá-
tímabilið, að gefinni peningastefnunni, verður
nokkru meiri en hér er spáð, eins og áður hefur
komið fram. Að sama skapi gæti eftirspurn frá opin-
bera geiranum orðið meiri en gert er ráð fyrir í
meginspánni í ljósi þess að á næsta ári eru alþingis-
kosningar.
Spáóvissan er því samhverf
Á heildina litið má álykta að líkur á minni verðbólgu
en í meginspá bankans séu nokkurn veginn jafn mik-
lar og líkur á meiri verðbólgu. Þetta er breyting frá
því í ágúst sl. en þá taldi bankinn heldur meiri líkur á
að verðbólgan yrði meiri en spáð var en að hún yrði
minni. Eins og bent hefur verið á áður er líklegt að
sögulegar spáskekkjur ofmeti að einhverju leyti þá
óvissu sem er framundan þar sem þær eru nokkuð
litaðar af þróun undanfarinna missera þegar saman
fór mikil verðbólga og óvissa um verðbólguþróun,
sem jafnan fylgir sveiflum í verðbólgu.
Á meðfylgjandi mynd má sjá meginspá bankans
til næstu tveggja ára ásamt metinni óvissu hennar.
Taldar eru 90% líkur á að verðbólgan verði innan alls
skyggða svæðisins, 75% líkur á að hún verði innan
tveggja dekkstu svæðanna og 50% líkur á að hún
verði innan dekksta svæðisins. Óvissan verður því
meiri sem spáð er lengra fram í tímann, eins og
kemur fram í víkkun óvissubilsins.11
26 PENINGAMÁL 2002/4
Mynd 20
Heimild: Seðlabanki Íslands.
1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004
8
6
4
2
0
10
-2
50% óvissubil
75% óvissubil
90% óvissubil
Neysluverðs-
vísitala
Verðbólgu-
markmið
Neðri þolmörk
Efri þolmörk
Verðbólguspá Seðlabankans
%
11. Fyrir þær tímalengdir sem bankinn hefur ekki áður spáð er byggt á
einföldum framreikningi. Hafa þarf í huga að matið á spáóvissu er á
sama hátt og spár um einstök gildi háð óvissu. Því þarf að fara varlega
í túlkun á matinu á spáóvissunni. Þessu mati er fremur ætlað að draga
fram innbyggða óvissu spágerðarinnar en að vera nákvæmt mat á
líkindadreifingu verðbólguspárinnar.