Peningamál - 01.11.2002, Qupperneq 68

Vinna stofnana ESB á sviði verðbréfauppgjörsmála
Hagkvæm og örugg greiðslukerfi og uppgjörskerfi
eru afar mikilvæg fyrir einsleitni og skilvirkni innra
markaðar Evrópusambandsins. Stofnanir ESB hafa
því beitt sér fyrir þróun á þessu sviði. Nokkur árang-
ur hefur náðst í að samræma reglur á sviði greiðslu-
miðlunar og greiðslukerfa í Evrópu.6 Viðfangsefnin
að því er varðar verðbréfauppgjörskerfi eru að sumu
leyti svipaðs eðlis og varðandi greiðslukerfin þótt
fyrrnefndu kerfin séu í eðli sínu flóknari en þau
síðarnefndu. Það eru einkum Framkvæmdastjórnin
og Evrópski seðlabankinn sem hafa unnið að þróun
þessara mála. Markmið stofnana ESB með vinnu við
þróun verðbréfauppgjörskerfa eru einkum að efla
samruna og virkni fjármálamarkaða í Evrópu, draga
úr kostnaði og óhagkvæmni við verðbréfauppgjör
milli ríkja ESB og auka alþjóðlega samkeppnishæfni
evrópskra verðbréfamarkaða. Vinnan við samræm-
ingu verðbréfauppgjörskerfa er þó enn skammt á veg
komin. Að því er löggjöf á þessu sviði varðar má
helst nefna að þann 6. júní 2002 var samþykkt
tilskipun nr. 2002/47/EB um fjármálaveð.7 Tilskipun
þessi verður væntanlega tekin inn í viðauka IX við
EES-samninginn.
Í svonefndri Lamfalussy-skýrslu, sem gefin var
út í febrúar 2001,8 var talið að hagkvæmari tilhögun
við uppgjör verðbréfa væri forsenda árangurs í sam-
ræmingu verðbréfamarkaða í Evrópu.9 Í skýrslu svo-
nefnds Giovannini-hóps, sem gefin var út í nóvember
2001, er gerð grein fyrir fyrirkomulagi verðbréfaupp-
gjörs milli ríkja ESB.10 Fram kemur í skýrslunni að
afar ólík tilhögun verðbréfauppgjörs í einstökum
ríkjum sambandsins geri uppgjör á milli verðbréfa-
markaða í Evrópu flókið, kostnaðarsamt, tímafrekt
og áhættusamt. Í skýrslunni eru tilgreindar 15
ástæður fyrir því hvers vegna uppgjör milli ríkja er
erfiðara en uppgjör í hverju ríki fyrir sig. Þessum
hindrunum er skipað í þrjá meginflokka, þ.e. tækni-
kröfur/markaðsframkvæmd (10 atriði), skattafram-
kvæmd (2 atriði) og réttaröryggi (3 atriði). Gerð er
grein fyrir því hvort heppilegra sé að fást við þessar
hindranir af hálfu markaðsaðila eða opinberra aðila.
Að því er fyrsta flokkinn varðar er talið æskilegt að
PENINGAMÁL 2002/4 67
Önnur atriði
13. Stjórnunarhættir
Stjórnunarhættir í verðbréfamiðstöðvum og hjá milli-
gönguaðilum ættu að uppfylla kröfur um vernd almanna-
hagsmuna og styðja hagsmuni eigenda og notenda.
14. Aðgangur
Verðbréfamiðstöðvar og milligönguaðilar ættu að skil-
greina með hlutlægum hætti og birta opinberlega skilyrði
fyrir þátttöku í kerfinu sem heimili sanngjarnan og opinn
aðgang.
15. Skilvirkni
Auk þess að tryggja rekstraröryggi ættu verðbréfa-
uppgjörskerfi að uppfylla þarfir þátttakenda á hagkvæman
hátt og gegn eðlilegri greiðslu.
16. Boðskiptaferlar og staðlar
Verðbréfauppgjörskerfi ættu að nota viðeigandi alþjóð-
lega boðskiptaferla og staðla til þess að auðvelda skilvirkt
uppgjör verðbréfaviðskipta milli landa.
17. Gegnsæi
Verðbréfamiðstöðvar og milligönguaðilar ættu að veita
markaðsaðilum nægjanlegar upplýsingar til að greina ná-
kvæmlega tegundir áhættu og kostnað við að nýta sér
þjónustu þeirra.
18. Setning reglna og eftirlit
Verðbréfauppgjörskerfi ættu að lúta gegnsæju og hag-
kvæmu reglukerfi og eftirliti. Seðlabankar og verðbréfa-
eftirlitsyfirvöld ættu að vinna saman og með öðrum við-
eigandi yfirvöldum.
19. Áhættuþættir í tengslum við verðbréfaviðskipti milli
landa.
Verðbréfamiðstöðvar sem koma á tengingum til að gera
upp verðbréfaviðskipti milli landa ættu að hanna og reka
slíkar tengingar með þeim hætti að dregið sé verulega úr
áhættuþáttum sem myndast vegna uppgjörs slíkra við-
skipta.
7. Á ensku: Directive 2002/47/EC of the European Parliament and of the
Council of 6 June 2002 on financial collateral arrangements.
8. Á ensku: Lamfalussy Report: Final Report of the Committee of Wise
Men on the Regulation of European Securities Markets, febrúar 2001.
9. Lamfalussy Report, bls. 16-17.
10. Á ensku: The Giovannini Group: Cross-Border Clearing and Settle-
ment Arrangements in the European Union, nóvember 2001.
6. Hallgrímur Ásgeirsson: Greiðslumiðlun á Evrópska efnahagssvæðinu,
bls. 66-76.