Peningamál - 01.11.2002, Side 79

78 PENINGAMÁL 2002/4
Ráðstöfunarfé
Ráðstöfunarfé lífeyrissjóðanna, sem er innstreymi
fjár til sjóðanna að frádregnu útstreymi vegna lífeyris
og rekstrarkostnaðar, var 181,5 ma.kr. á árinu 2001
samanborið við 144,2 ma.kr. á árinu 2000. Sem hlut-
fall af vergri landsframleiðslu var ráðstöfunarféð
24,2% á árinu 2001 og er það fjórða árið í röð sem
það reynist vera meira en fimmtungur af landsfram-
leiðslunni.
Ráðstöfunarfénu verja lífeyrissjóðirnir að mestu
leyti til kaupa á verðbréfum og til útlána. Um 58% af
ráðstöfunarfé ársins 2001 runnu til kaupa á verð-
bréfum með breytilegum tekjum, þ.e. hlutabréfum og
hlutdeildarskírteinum verðbréfasjóða (skuldabréfa-
og hlutabréfasjóða). Er það töluvert lægra hlutfall en
árið áður en þá runnu rúmlega 70% ráðstöfunar-
fjárins til slíkra kaupa.
Nær 10% ráðstöfunarfjár ársins voru lánuð til
sjóðfélaga og er það ívið lægra hlutfall en árið áður.
Húsbréf voru keypt fyrir 12% ráðstöfunarfjárins.
Lífeyrissjóðirnir eru mjög virkir á verðbréfa-
markaði og á árinu 2001 seldu þeir verðbréf að and-
virði 91 ma.kr., þannig að rúmlega helmingur ráð-
stöfunarfjár þeirra stafaði af sölu bréfa. Sambæri-
legar tölur ársins 2000 voru tæpur 71 ma.kr. og 49%
af ráðstöfunarfé og ársins 1999 tæpir 66 ma.kr. og
44% af ráðstöfunarfé. Þess skal getið að ráðstöfunar-
fé sjóðanna var 4,5 ma.kr. minna árið 2000 en ári
fyrr.
Iðgjöld til lífeyrissjóðanna voru 61 ma.kr. á árinu
2001 samanborið við 49 ma.kr. á árinu 2000. Á tíma-
bilinu 1980-1996 voru þau innan við 5% af vergri
landsframleiðslu (VLF) en frá árinu 1996 hafa þau
vaxið ört og voru orðin 8,1% af VLF á árinu 2001.
Lífeyrisgreiðslur sjóðanna voru 22 ma.kr. á árinu
2001 samanborið við tæpa 19 ma.kr. ári fyrr.
Lífeyrisgreiðslur voru 1-2% af VLF tímabilið
1980-1994, en hafa síðan vaxið jafnt og þétt upp í
2,9% árið 2001, eins og sjá má á mynd 7. Þess má
geta að á árinu 2000 voru lífeyrisgreiðslur lífeyris-
sjóðanna í fyrsta skipti hærri en lífeyrisgreiðslur
almannatrygginga. Á árinu 2001 jókst það bil en þá
voru lífeyrisgreiðslur sjóðanna 2,9% af VLF, eins og
áður sagði, samanborið við 2,6% hlutfall almanna-
trygginga.3
Hrein raunávöxtun4
Hrein raunávöxtun allra lífeyrissjóða var -1,9% á
árinu 2001 og hefur hún aldrei mælst lægri. Árin
1996-1998 var hún 7-8% á ári, en árið 1999 fór hún
upp í 12% enda var þá mikil uppsveifla á hlutabréfa-
mörkuðum. Það ár fjárfestu lífeyrissjóðirnir mikið í
erlendum verðbréfum, nær tvöfölduðu erlenda verð-
bréfaeign sína, og fengu góða ávöxtun á þá fjár-
festingu. Á árinu 2000 seig á verri hliðina að því er
Heimild: Seðlabanki Íslands.
1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
%
Iðgjöld og lífeyrisgreiðslur lífeyrissjóða
sem hlutfall af VLF 1980-2001
Mynd 7
Iðgjöld
Lífeyrisgreiðslur
3. Heimild: Tryggingastofnun ríkisins.
4. Heimild: Fjármálaeftirlitið.
Hrein raunávöxtun 15 stærstu lífeyrissjóðanna
% 1999 2000 2001
Lífeyrissjóður starfsm. ríkisins... 8,4 1,5 0,0
Lífeyrissjóður verslunarmanna... 11,8 1,1 -0,8
Lífeyrissjóðurinn Framsýn ......... 14,7 -0,6 -2,5
Sameinaði lífeyrissjóðurinn........ 17,8 -0,9 -2,8
Lífeyrissjóður sjómanna............. 12,3 -0,5 -1,8
Lífeyrissjóður Norðurlands ........ 16,1 -2,5 -2,0
Söfnunarsjóður lífeyrisréttinda... 10,3 1,5 1,2
Lífeyrissjóður bankamanna ........ 7,5 -2,7 -0,3
Lífeyrissjóðurinn Lífiðn ............. 14,0 0,2 -4,9
Samvinnulífeyrissjóðurinn ......... 12,5 1,9 0,6
Lífeyrissjóður Austurlands ......... 8,4 -4,3 -9,7
Lífeyrissjóður Vestfirðinga......... 14,2 -4,9 -4,2
Lífeyrissjóður lækna................... 16,2 -4,3 -2,5
Lífeyrissjóður verkfræðinga....... 21,6 -7,9 -5,1
Lífeyrissjóður bænda.................. 9,9 -1,8 -3,1