Peningamál - 01.03.2004, Side 67

samanburðinum í töflu 2. Því virðist fræðilega ekki
ljóst hvort opin hagkerfi séu líklegri til að taka upp
verðbólgumarkmið eða ekki. Þetta endurspeglast
einnig í tölfræðilegum rannsóknum. Á meðan
Mishkin og Schmidt-Hebbel (2001) finna marktækt
jákvætt samband þarna á milli, finnur Gerlach (1999)
neikvætt samband (sem þó er á mörkunum að vera
marktækt) og Truman (2003) finnur ekkert marktækt
samband þar á milli. Þetta ósamræmi endurspeglar
líklega mismunandi ríkjasöfn og tímabil ofan-
greindra rannsókna.
Sams konar óvissa ríkir um samband líkinda á
upptöku verðbólgumarkmiðs og sögulegrar verðbólgu.
Þannig mætti ætla að ríki sem hafa áður átt í erfiðleik-
um í glímunni við verðbólgu séu líklegri til að taka upp
verðbólgumarkmið vegna óánægju með fyrri stefnu (sjá
t.d. Neumann og von Hagen, 2002) og virðast
niðurstöður Mishkins og Schmidt-Hebbels (2001)
styðja þá ályktun. Truman (2003) kemst hins vegar að
öndverðri niðurstöðu sem hann telur helgast af því að
flest ríkin hafi þegar verið búin að ná niður verðbólgu
áður en verðbólgumarkmiðið var tekið upp, sjá nánari
umfjöllun í grein höfundar (2004).
Að sama skapi telja Mishkin og Schmidt-Hebbel
(2001) og Truman (2003) að því sjálfstæðari sem
seðlabanki viðkomandi ríkis er því meiri líkur séu á
því að verðbólgumarkmið verði fyrir valinu, þar sem
slíkt sjálfstæði auki líkurnar á því að stefnan sé skil-
virk. Finna Mishkin og Schmidt-Hebbel (2001)
marktækt jákvætt samband milli tækjasjálfstæðis
seðlabanka og líkinda á upptöku verðbólgumarkmiðs
en neikvætt samband milli markmiðssjálfstæðis
seðlabanka og líkinda á upptöku verðbólgumarkmiðs
sem þeir túlka á þann veg að upptaka verðbólgu-
markmiðs fari jafnan saman við að ákvörðun mark-
miðs peningastefnunnar færist til ríkisstjórnar.
Truman (2003) finnur ekkert marktækt samband
milli almenns sjálfstæðis seðlabanka og líkinda á
upptöku verðbólgumarkmiðs sem er einnig í sam-
ræmi við niðurstöður Mishkins og Schmidt-Hebbels
(2001). Gerlach (1999) færir hins vegar rök fyrir nei-
kvæðu sambandi milli almenns sjálfstæðis seðla-
banka og líkinda á upptöku verðbólgumarkmiðs.
Hann telur að verðbólgumarkmið geti komið í stað
formlegs sjálfstæðis þar sem auðveldara verði fyrir
viðkomandi seðlabanka að standast pólitískan
þrýsting hafi hann vel skilgreint markmið til að fara
eftir.
3.3. Önnur möguleg verðbólgumarkmiðsríki
Listi yfir verðbólgumarkmiðsríki er eðli máls sam-
kvæmt aldrei endanlegur. Þannig hverfa ríki úr hópn-
um og önnur bætast við. Tvö ríki hafa þegar horfið úr
hópnum, Finnland og Spánn eins og áður hefur
komið fram, og þrjú til viðbótar munu hverfa úr
hópnum innan nokkurra ára þegar þau verða hluti af
Myntbandalagi Evrópu (Pólland, Tékkland og Ung-
verjaland). Síðar gætu Bretland og Svíþjóð bæst í
þann hóp og jafnvel Ísland, Noregur og Sviss þegar
enn lengra er litið fram á veginn. Í Nýja-Sjálandi
kemur einnig upp með reglulegu millibili umræða
um það hvort Ástralía og Nýja-Sjáland ættu að taka
upp sameiginlega mynt (sjá t.d. Bjorksten og Brook,
2002) og einnig hefur það verið rætt hvort rétt sé að
Kanadamenn (og jafnvel Mexíkóar) taki upp Banda-
ríkjadal í tengslum við NAFTA-fríverslunarsamning-
inn (sjá t.d. Buiter, 1999).
Ný ríki gætu einnig bæst í hópinn. Vaxandi fjöldi
ríkja íhugar nú að taka upp verðbólgumarkmið. Pen-
ingamagnsmarkmið hefur reynst erfitt í framkvæmd
vegna óstöðugleika peningaeftirspurnar. Fastgengis-
stefna nýtur einnig minnkandi vinsælda vegna eigin
reynslu eða annarra af spákaupmennskuárásum á
fastgengisstefnu og þeim efnahagslega kostnaði sem
þeim hefur fylgt (sjá t.d. grein höfundar í Peninga-
málum, 2000/1, og Más Guðmundssonar, 2001a). Í
flestum tilfellum er um þróunar- og umbreytingarríki
að ræða eins og sjá má í töflu 3 sem sýnir lista yfir
hóp ríkja sem hugsanlega gætu tekið upp verðbólgu-
markmið á næstu árum.16
Flestir seðlabankanna leggja megináherslu á
verðstöðugleika og nokkrir þeirra gefa nú þegar út
opinbert verðbólguviðmið. Nokkur ríkjanna hafa
jafnframt lýst því yfir að verið sé að undirbúa upp-
töku verðbólgumarkmiðs á næstu árum (Albanía,
Argentína og Tyrkland). Meðal annarra mögulegra
66 PENINGAMÁL 2004/1
16. Listi sem þessi er augljóslega ekki tæmandi. Sterne (2002) tilgreinir 54
ríki sem þegar birta töluleg verðbólguviðmið opinberlega (að meðtöld-
um þeim ríkjum sem formlega voru á verðbólgumarkmiði á þeim tíma)
og Carare og Stone (2003) telja til 21 ríki á flotgengisstefnu sem þeir
telja möguleg framtíðar verðbólgumarkmiðsríki. Listinn í töflu 3
samanstendur af þeim ríkjum frá Sterne (2002) og Carare og Stone
(2003) þar sem hægt er að finna hið tölulega markmið á heimasíðu
bankanna, hafa verðstöðugleika sem meginmarkmið peningastefnunn-
ar eða hefur verið rætt um opinberlega sem möguleg verðbólgumark-
miðsríki síðar. Schaechter o.fl. (2000), Carare o.fl. (2002) og Carare og
Stone (2003) fjalla um þau verkefni sem þróunar- og umbreytingarríki
standa frammi fyrir við upptöku verðbólgumarkmiðs.