Peningamál - 01.03.2004, Page 92

PENINGAMÁL 2004/1 91
stjórnendur hefðu eftirlit með verkferlum. Afleið-
ingin varð sú, að innri endurskoðendur þurftu að ein-
beita sér að skoðun verkferla í stað hefðbundinnar
fjárhagslegrar endurskoðunar, sem að hluta til fluttist
yfir til stjórnenda og ytri endurskoðenda.
Í starfsramma alþjóðlegrar stofnunar um innri
endurskoðun (IIA – Professional Practices Frame-
work) um fagleg vinnubrögð er innri endurskoðun
skilgreind á eftirfarandi hátt:
„Innri endurskoðun er óháð, hlutlaus staðfesting-
ar- og ráðgjafarstarfsemi ætluð til þess að auka virði
og bæta rekstur stofnunar. Hún er stofnuninni til
aðstoðar við að ná settum markmiðum með kerfis-
bundnum og öguðum aðferðum til að meta og bæta
skilvirkni áhættustýringar, eftirlits- og stjórnunar-
ferla.“
Innri endurskoðun er mikilvæg þjónusta við yfir-
stjórn og framkvæmdastjórn þar sem hún leggur óháð
mat á skilvirkni innra eftirlits. Yfirstjórnin þarf á
stöðugri umsjón með innra eftirlitskerfinu að halda
svo að vara megi tímanlega við öllum frávikum eða
veikleikum sem upp kynnu að koma, þannig að
bregðast megi við þeim með skjótum hætti. Af
þörfinni á stöðugri umsjón má ráða, að hér sé um að
ræða starf fyrir innri frekar en ytri endurskoðendur,
eins og lagt er til í The Audit Agenda sem gefið var út
af APB (The Auditing Practices Board) í desember
1994. Þessi skoðun er einnig sett fram í Auditing into
the Twenty-first Century sem gefið var út af rann-
sóknarnefnd á vegum samtaka löggiltra endur-
skoðenda í Skotlandi (ICAS, 1993).
Yfirstjórn felur þannig, að minnsta kosti að hluta
til, yfirumsjón með skipulagningu og rekstri eftirlits-
kerfisins og hluta af umsjónarferlunum á hendur innri
endurskoðunar. Innri endurskoðun er aftur á móti
ábyrg gagnvart yfirstjórn og endurskoðunarnefnd sé
hún til staðar og aðstoðar þannig yfirstjórn við að
uppfylla stjórnunarskyldur sínar með skýrslugjöf um
innra eftirlit og áhættustýringu stofnunarinnar.
Innri endurskoðun styður einnig stjórnendur í að
hafa umsjón með og beita innra eftirlitskerfi, siða-
reglum og öðrum þáttum góðra stjórnunarhátta. Innri
endurskoðun er til aðstoðar við að tryggja að farið sé
að stjórnunarkröfum og telja stjórnendur stofnana
hana auka virði þeirra með því að hjálpa til við að ná
settum markmiðum á eftirfarandi sviðum:
• Framkvæmd settra markmiða og ætlunarverka
• Fylgni við stefnu, áætlanir, verklagsreglur og
reglugerðir
• Verndun eigna
• Áreiðanleika upplýsinga
• Hagkvæmri og skilvirkri nýtingu eigna
Þar sem mat á innra eftirliti beinist æ meir að
áhættu hefur hlutverk innri endurskoðunar breyst frá
eftirliti með því að farið sé að öllum fyrirmælum yf-
ir í áhættumiðað eftirlit með hagkvæmni og skil-
virkni. En þetta er aðeins eitt af mörgum sviðum þar
sem hlutverk innri endurskoðunar hefur verið að
breytast. Á tímum síbreytilegs rekstrarumhverfis
stendur innri endurskoðun frammi fyrir ögrandi verk-
efnum. Virðisaukandi endurskoðun með þrefalt
leiðarljós nýtni, hagkvæmni og skilvirkni hefur víða
orðið mikilvægasti þáttur innri endurskoðunar, sem
einskorðast ekki lengur við hið hefðbundna hlutverk
að meta innra eftirlit og vernda eignir, heldur tekur
aukinn þátt í skipulagningu verkferla og áhættu-
stýringu. Af þessum sökum hefur fjölbreytileiki starf-
seminnar aukist og nær nú m.a. yfir ráðgjöf og sam-
ráð. Hefur þessi þróun átt sér stað að nokkru á kostn-
að eftirlitsstarfanna. Nýlega hefur þó orðið kúvend-
ing frá ráðgjafar- og samráðshlutverkinu vegna ýmiss
konar misferlis innan stofnana.
4. Endurnýjun meginstefnu – Breytingar
Er við snúum okkur frá umfjöllun um bakgrunn og
undirstöðuatriði góðra stjórnunarhátta, innra eftirlits
og innri endurskoðunar og skoðum á hvern hátt innra
eftirlit og innri endurskoðun geta stuðlað að og auð-
veldað breytingar og nýja markmiðssetningu (e. stra-
tegic renewal), er þó við hæfi að fjalla aðeins um
hugmyndafræðina að baki innri endurskoðun. Það er
hægt að gera með ýmsum hætti. Ein leið er að tengja
innri endurskoðun við stefnumótun og kanna hvernig
innri endurskoðun getur, með vinnu sinni og ábyrgð,
þjónað sem þekkingargrunnur fyrir breytingar.
Þótt breytingastjórnun og endurnýjun stefnu-
mörkunar sé líklega ekki eins þýðingarmikil í seðla-
banka og í einkafyrirtækjum skiptir hún einnig máli.
Seðlabankar verða að geta lagað sig að breytingum á
starfsumhverfi sínu, lagaumhverfi og viðskiptahátt-
um á svipaðan hátt og fyrirtæki sem rekin eru með