Peningamál - 01.07.2008, Blaðsíða 6

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
6
Minni hagvöxtur í ár en áður var spáð
Horfur eru á að hagvöxtur í ár verði nokkru minni en spáð var í apríl.
Það skýrist af minni einkaneyslu og fjármunamyndun en áður var
spáð. Tölur fyrir fyrsta ársfjórðung reyndust nokkru veikari en áður
var reiknað með, einkum fjármunamyndun. Mikil umskipti urðu hvað
áhrærir vöxt íbúðafjárfestingar, en hafa verður í huga að gögn frá
fyrsta ársfjórðungi hafa ítrekað reynst óáreiðanleg. Vöxtur einkaneyslu
á fyrsta fjórðungi ársins var 5%, eða aðeins undir spáðum vexti.
Vísbendingar eru um að lítill sem enginn vöxtur hafi verið á öðrum
ársfjórðungi, jafnvel samdráttur. Horfur eru á að hann ágerist á þessu
og næsta ári, enda hefur kaupmáttur ráðstöfunartekna dregist umtals-
vert saman frá fyrra ári, fjármálaskilyrði eru afar óhagstæð og auðs-
áhrif leggjast á sömu sveif.
Atvinnuvegafjárfesting dregst að líkindum meira saman í ár en
áður var spáð. Á næstu árum vega hins vegar nokkrar stórar fram-
kvæmdir á móti sem valda því að fjárfesting eykst lítillega á ný.
Töluverðar líkur eru þó á því að samdrátturinn geti orðið meiri. Ekki
er óraunhæft við núverandi skilyrði að íbúðafjárfesting dragist saman
að því marki að hún verði hlutfallslega álíka mikil miðað við lands-
framleiðslu og fyrir uppsveifluna miklu á húsnæðismarkaði. Einnig
gæti orðið snarpur samdráttur í fjárfestingu í atvinnuhúsnæði, einkum
skrifstofu- og verslunarhúsnæði. Um þessa áhættu er fjallað í fráviks-
dæmi (sjá rammagrein IX-2). Því er ekki útilokað að hlutur fjárfestingar
í aðlögun þjóðarbúskaparins að jafnvægi verði meiri en í grunnspánni
en hlutur einkaneyslu minni.
Halda þarf stýrivöxtum óbreyttum lengur eða hækka þá til þess
að ná verðbólgumarkmiðinu innan svipaðs tíma og í aprílspánni
Meiri upphafsverðbólga og lægra gengi krónu, sem í upphafi leiða
til lægri raunstýrivaxta, hafa meiri áhrif á verðbólguhorfurnar en hitt
að áætluð framleiðsluspenna stefnir í að verða nokkru minni í ár en
áður var spáð. Til þess að ná verðbólgumarkmiðinu á svipuðum tíma
og í aprílspánni þarf annaðhvort að hækka stýrivexti meira framan
af spáferlinum eða hefja lækkun þeirra síðar en gert var ráð fyrir í
apríl. Síðari leiðin er farin í grunnspánni. Síðbúnari lækkun leiðir til
þess að munur stýrivaxtaferlanna verður mestur rúmlega 3 prósentur.
Fyrrnefnda leiðin fæli í sér jafnvel ívið minna framleiðslutap, því að
þannig virðist hægt að hefja lækkun stýrivaxta aðeins fyrr. Munurinn
er þó lítill miðað við óvissuna sem er til staðar.
Stýrivaxtaferillinn sem gengið er út frá í spánni virðist duga
til þess að ná verðbólgumarkmiðinu á þriðja fjórðungi ársins 2010,
þ.e.a.s. á svipuðum tíma og í aprílspánni. Það er lengri tími en að
jafnaði teldist ásættanlegt. Í ljósi þess að verðbólgan er nú u.þ.b. 10
prósentum yfir markmiði Seðlabankans er þó ekki raunhæft að mark-
miðið náist fyrr nema með mun hærri stýrivöxtum og umtalsvert meiri
samdrætti. Hraðari hjöðnun verðbólgu er þó ekki útilokuð, t.d. ef
gengisþróunin yrði mun hagstæðari en nú er reiknað með. Hjöðnun
verðbólgunnar árið 2002 gefur vísbendingu um hve fljótt gæti dregið
úr henni ef gengi krónu hækkar hratt þegar umtalsverður framleiðslu-
slaki hefur myndast og húsnæðisverðbólga verður úr sögunni.
Mynd I-3
Þróun þjóðarútgjalda og
framleiðsluspennu 1991-20101
1. Grunnspá Seðlabankans 2008-2010.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Magnbreyting frá fyrra ári (%)
Framleiðsluspenna (h. ás)
Þjóðarútgjöld (v. ás)
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
‘09‘07‘05‘03‘01‘99‘97‘95‘93‘91
% af framleiðslugetu
Mynd I-2
Verðlagsþróun og verðbólguspár
%
Verðbólguspá PM 2008/2, á ársfjórðungstíðni
Verðbólguspá PM 2008/1, á ársfjórðungstíðni
Verðbólga1
1. Tólf mánaða breyting vísitölu neysluverðs. Punktalína sýnir spá úr
einföldu kostnaðarlíkani.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
0
2
4
6
8
10
12
14
16
20082007
J J J F M A Á S O N DM J JÁ S O N D