Peningamál - 01.07.2008, Blaðsíða 25

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
25
en gert var ráð fyrir í síðustu Peningamálum. Kostnaður við uppbygg-
ingu fyrsta áfanga Helguvíkurálversins, orkuöflun og lagningu raflína
er nú áætlaður tæplega 150 ma.kr. Í grunnspánni er einnig gert ráð
fyrir að álverið í Straumsvík verði stækkað innan núverandi lóðarmarka
og að kostnaður á spátímabilinu nemi á annan tug ma.kr. Fjárfesting
vegna uppbyggingar aflþynnuverksmiðju á Norðurlandi og netbús á
Suðurlandi er einnig talin nema á annan tug ma.kr. á sama tímabili.
Nokkur óvissa ríkir þó enn um tilhögun og kostnað við orkuöflun
sumra ofangreindra verkefna auk þess sem fleiri stórframkvæmdir eru
til skoðunar sem ekki er tekið tillit til hér.
... en önnur atvinnuvegafjárfesting á erfitt uppdráttar í erfiðu
árferði á láns- og eignamörkuðum
Hin alþjóðlega lánsfjárkreppa og aðhaldssöm peningastefna hafa vax-
andi áhrif á starfsemi fyrirtækja. Í síðustu Peningamálum var greint
frá niðurstöðum upplýsingaöflunar sem gaf til kynna að verulega hafi
dregið úr útlánum fjármálastofnana til nýrra verkefna en að áfram
sé lánað til verkefna sem byrjað hefur verið á. Aðgengi að lánsfé er
enn torfært og skilyrði til útgáfu fyrirtækjaskuldabréfa hafa versnað
til muna. Mikil skuldsetning gerir mörgum fyrirtækjum erfitt fyrir.
Greiðslubyrði þeirra hefur aukist vegna aukins vaxtakostnaðar og
lækkun eignaverðs og minnkandi eftirspurn eftir vöru og þjónustu
rýrir eigið fé þeirra. Lækkun eigin fjár minnkar veðrými fyrirtækja og
skerðir aðgengi þeirra að lánsfé. Sum fyrirtæki gætu þurft að selja
eignir til þess að greiða niður skuldir, en það stuðlar að enn meiri lækk-
un eignaverðs. Í grunnspánni er gert ráð fyrir verulegum samdrætti
almennrar atvinnuvegafjárfestingar á spátímabilinu af þessum sökum,
ekki síst í atvinnuhúsnæði. Umfangsmiklar framkvæmdir við bygg-
ingu stórverslana, hótela og skrifstofuhúsnæðis eru í gangi, en útlit
er fyrir að nokkrum hluta þeirra verði lokið síðar en áætlað var. Vinna
við sum þeirra gæti stöðvast að fullu um nokkurn tíma. Þrátt fyrir að
atvinnuvegafjárfesting dragist umtalsvert saman á spátímabilinu er
hlutfall fjármunamyndunar af landsframleiðslu allan tímann töluvert
hærra en á fyrri samdráttarskeiðum (sjá mynd IV-8). Því má líta svo á
að nokkrar líkur séu á meiri samdrætti.
Svartsýni gætir meðal forsvarsmanna fyrirtækja en ágreiningur er
uppi um hvort botni efnahagslægðarinnar sé náð
Samkvæmt niðurstöðum viðhorfskönnunar Capacent Gallup meðal
forsvarsmanna 400 stærstu fyrirtækja landsins virðast flestir stjórn-
endur telja núverandi efnahagsástand bágborið. Vísitala efnahags-
lífsins hefur lækkað mjög ört og er nú 3,9 stig eftir að hafa náð
hámarki í tæpum 200 stigum fyrir ári. Skoðanir virðast skiptar meðal
forsvarsmanna fyrirtækja um hvort botni efnahagslægðarinnar sé náð.
Tæplega þriðjungur þeirra telur að aðstæður í efnahagslífinu verði
nokkru betri eftir hálft ár en 42% telja að þær verði verri.
Spá um lækkun íbúðaverðs stendur óhögguð ...
Spá Seðlabankans í síðasta hefti Peningamála um u.þ.b. 30% lækkun
íbúðaverðs að raunvirði vakti hörð viðbrögð. Í spánni var gert ráð
fyrir að húsnæðisverð færi niður í áætlaða jafnvægisstöðu á næstu
Mynd IV-4
Þróun einkaneyslu, dagvöruveltu
og greiðslukortaveltu
1. ársfj. 2003 - 2. ársfj. 20081
1. Tölur fyrir 2. ársfjórðung 2008 eru meðaltal fyrir apríl og maí.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Samtök verslunar og þjónustu,
Seðlabanki Íslands.
Magnbreyting frá fyrra ári (%)
Einkaneysla
Dagvöruvelta
Debet- og kreditkortavelta einstaklinga innanlands
-5
0
5
10
15
20
200820072006200520042003
Mynd IV-5
Þróun einkaneyslu og raunvirðis
húsnæðis 1991-20101
1. Grunnspá Seðlabankans 2008-2010.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Magnbreyting frá fyrra ári (%)
Einkaneysla (v. ás)
Húsnæðisverð að raunvirði (h. ás)
%
-10
-5
0
5
10
15
-20
-10
0
10
20
30
‘09‘07‘05‘03‘01‘99‘97‘95‘93‘91
Mynd IV-6
Þróun ráðstöfunartekna og raunvirðis
húsnæðis 1991-20101
1. Grunnspá Seðlabankans 2008-2010.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Magnbreyting frá fyrra ári (%)
Ráðstöfunartekjur (v. ás)
Húsnæðisverð að raunvirði (h. ás)
%
-10
-5
0
5
10
15
-20
-10
0
10
20
30
‘09‘07‘05‘03‘01‘99‘97‘95‘93‘91