Peningamál - 01.07.2008, Blaðsíða 52

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
52
ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
bólgu. Horfur til næstu tveggja ára að gefnum stýrivaxtaferli
grunnspár verða af þeim sökum óviðunandi. Til þess að koma í veg
fyrir áframhaldandi víxlverkun eru stýrivextir hækkaðir og verða
16,75% í byrjun næsta árs. Þeim er síðan haldið töluvert hærri út
spátímann en í grunnspá (sjá mynd 1). Það kemur þó ekki í veg
fyrir að verðbólga verði um 2 prósentum meiri en í grunnspá um
mitt næsta ár. Stýrivaxtaferill fráviksdæmisins tryggir hins vegar að
verðbólga er við markmið í lok spátímans (sjá mynd 2).
Snarpari samdráttur á íbúðamarkaði gefur færi á hraðari lækkun
stýrivaxta
Í seinna fráviksdæminu eru rakin möguleg viðbrögð peningastefn-
unnar við enn hraðari kólnun á innlendum húsnæðismarkaði. Eins
og rakið var í síðustu Peningamálum hefur húsnæðisverð víða um
heim þegar tekið að lækka og dregið hefur úr umsvifum í byggingar-
iðnaði. Svipaðrar þróunar er farið að gæta hér á landi.
Eins og í aprílspánni er gert ráð fyrir því í fráviksdæminu að yfi r-
standandi lánsfjárkreppa og hækkandi áhættuálag á fjármagn valdi
svipaðri nafnlækkun húsnæðisverðs og gert var ráð fyrir í fráviks-
dæmi aprílheftisins. Lækkun raunverðs er einnig svipuð og í apríl,
eða hátt í 40% á spátímanum. Eins og rakið var í aprílheftinu er
þessi þróun í takt við samdráttinn á húsnæðismarkaði á Norðurlönd-
unum í byrjun tíunda áratugar síðustu aldar. Lækkunin er einnig í
samræmi við reynslu annarra OECD-ríkja af leiðréttingu húsnæð-
isverðs eftir mikla hækkun (sjá kafl a IV og rammagrein IV-2). Í þessu
fráviksdæmi er auk þess gert ráð fyrir því að íbúðafjárfesting dragist
meira saman en í grunnspá og verði um 3% í hlutfalli af landsfram-
leiðslu í lok spátímans. Samdrátturinn á byggingarmarkaði mun jafn-
framt auka atvinnuleysi meðal byggingarverkamanna umfram það
sem gert er ráð fyrir í grunn spánni, þótt sumir þeirra hverfi af landi
brott. Samkvæmt þessu yrði atvinnuleysi næstum 6% í lok spátím-
ans eða um prósentu meira en í grunnspánni. Gert er ráð fyrir að
þessi hraða kólnun á innlendum húsnæðismarkaði fari saman við
enn veikara gengi krónunnar en í grunnspá. Í fráviksdæminu helst
því gengi krónunnar áfram veikt og er um 5% lægra en í grunnspá
út spátímabilið.
Veikara gengi krónunnar takmarkar svigrúm Seðlabankans
til að lækka vexti þótt íbúðamarkaðurinn, og efnahagslífi ð í heild,
dragist hraðar saman en í grunnspánni. Framan af yfi rgnæfa áhrif
lægra gengis áhrif hraðari samdráttar. Verðbólga er því heldur meiri
en í grunnspá fram á mitt næsta ár en þá fer að draga hraðar úr
henni. Stýrivextir haldast óbreyttir fram á fyrsta fjórðung næsta árs
en taka þá að lækka hraðar en í grunnspá. Í lok spátímans eru þeir
orðnir um 1,5 prósentum lægri (sjá mynd 1). Þannig tekst að tryggja
að verðbólga verði við markmið í lok tímabilsins u.þ.b. ársfjórðungi
fyrr en í grunnspánni (sjá mynd 2).

Trúverðugleiki hefur áhrif á þörf fyrir viðbrögð peningastefnunnar
við frávikum
Fráviksdæmin sýna í hnotskurn þann vanda sem peningastefnan á
við að etja í glímunni við verðbólgu. Annars vegar stendur Seðla-
bankinn frammi fyrir því að annarrar umferðar áhrif gengislækkunar
krónunnar og verðhækkana olíu-, hrá- og matvöru leiði til þrál átrar
verðbólgu. Hins vegar stendur bankinn frammi fyrir verulegum
efnahagssamdrætti sem æskilegt væri að milda. Svigrúmið til þess er
hins vegar afar takmarkað vegna þess hve verðbólguvæntingar eru
háar og óstöðugar.
Fráviksdæmin ber þó ekki að skoða sem spár heldur tæki til
þess að varpa ljósi á áhrif helstu óvissuþátta grunnspárinnar á verð-
bólguhorfur og hugsanleg viðbrögð peningastefnunnar við frávik-
um. Hve sterk viðbrögðin þurfa að vera ræðst að nokkru leyti af
50% óvissubil
75% óvissubil
90% óvissubil
Grunnspá
Mynd 2
Verðbólga - fráviksdæmi
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
%
Fráviksdæmi með veikara gengi og frekari launahækkunum
Fráviksdæmi með veikari húsnæðismarkaði og gengi
Verðbólgumarkmið
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
2006 2007 2008 2009 2010 2011
50% óvissubil
75% óvissubil
90% óvissubil
Grunnspá
Mynd 1
Stýrivextir - fráviksdæmi
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
Fráviksdæmi með veikara gengi og frekari launahækkunum
Fráviksdæmi með veikari húsnæðismarkaði og gengi
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
2006 2007 2008 2009 2010 2011