Peningamál - 01.07.2008, Blaðsíða 17

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
17
III Fjármálaleg skilyrði
Frá útgáfu síðustu Peningamála hefur aðhald peningastefnunnar
minnkað metið út frá flestum mælikvörðum raunstýrivaxta en auk-
ist sé litið til framboðs lánsfjár. Gengi krónunnar hefur haldist lágt
frá því í mars og vextir á gjaldeyrisskiptamarkaði eru enn mjög
lágir og vaxtamunur á stystu samningunum því lítill sem enginn.
Skuldatryggingarálag íslensku bankanna er nú lægra en það var þegar
það náði sögulegu hámarki undir lok mars þrátt fyrir að hafa hækkað
á ný í júní. Ríkistjórnin tilkynnti nýlega um sérstakar aðgerðir á fast-
eigna- og fjármálamarkaði. Meðal þess sem þar var ákveðið er 75
ma.kr. viðbótarútgáfa stuttra ríkisbréfa. Einnig var tilkynnt um rýmkun
lánsskilyrða Íbúðalánasjóðs og útgáfu tveggja nýrra lánaflokka hjá
sjóðnum, annars vegar til endurfjármögnunar íbúðalána lánastofnana,
sem þegar hafa verið veitt, og hins vegar til fjármögnunar á nýjum
íbúðalánum þeirra. Lánsframboð hefur verið af skornum skammti og
óvíst er hvaða áhrif aðgerðir ríkisstjórnarinnar munu hafa þar á.
Raunstýrivextir hafa lækkað
Raunstýrivextir miðað við liðna verðbólgu hafa lækkað um rúmlega
3,8 prósentur frá útgáfu síðustu Peningamála þrátt fyrir 0,5 prósentna
hækkun stýrivaxta samhliða þeirri útgáfu. Stafar það af mikilli verð-
bólgu í kjölfar lækkunar á gengi krónunnar á fyrsta fjórðungi ársins.
Raunstýrivextir miðað við verðbólguálag ríkisbréfa hafa hækkað frá
útgáfu síðustu Peningamála. Má það líklega að nokkru leyti rekja til
aukinnar eftirspurnar erlendra aðila eftir stystu óverðtryggðu ríkisbréf-
unum sökum þrenginga á vaxtaskiptamarkaði. Miðað við verðbólgu-
væntingar almennings höfðu raunstýrivextir í upphafi júní lækkað um
1,1 prósentu frá síðustu könnun sem gerð var um miðjan mars en
lækkað um rúmlega 3,1 prósentu miðað við verðbólguvæntingar fyrir-
tækja. Miðað við verðbólguvæntingar sérfræðinga á fjármálamarkaði
hækkuðu raunstýrivextir aftur á móti á nokkurn veginn sama tímabili
um tæplega 1,2 prósentur. Út frá þessum mælikvörðum, nema þeim
síðastnefnda, má álykta að aðhald peningastefnunnar hafi minnkað
umtalsvert á undanförnum mánuðum. Aftur á móti hefur aðhald
peningastefnunnar aukist á flesta aðra mælikvarða. Framboð lánsfjár
hefur t.d. haldið áfram að minnka og álag á grunnvexti hefur hækkað.
Aðgerðir ríkisstjórnarinnar og nýleg vaxtalækkun Íbúðalánasjóðs vega
þó þar á móti.
Vænst er hárra stýrivaxta út þetta ár
Út frá framvirkum vöxtum á skuldabréfamarkaði og vöxtum skipta-
samninga má draga þá ályktun að fjárfestar gera nú ráð fyrir að stýri-
vextir lækki hægar á þessu ári. Að öðru leyti gera þeir ráð fyrir svipuðu
lækkunarferli og áður en síðasta stýrivaxtaspá Seðlabankans birtist í
Peningamálum. Aukin eftirspurn erlendra fjárfesta eftir stystu óverð-
tryggðu ríkisskuldabréfunum hefur þó eflaust umtalsverð áhrif og
torveldar túlkun á þróun framvirkra vaxta sem og breytingar á vænt-
ingum til framvindu stýrivaxta. Ávöxtunarkrafa þessara bréfa hefur
lækkað að undanförnu þrátt fyrir hækkun stýrivaxta og út frá spám
markaðsaðila má lesa að þeir geri ráð fyrir að aðhald peningastefn-
Mynd III-1
Raunstýrivextir1
Vikulegar tölur 6. janúar 2004 - 1. júlí 2008
Raunstýrivextir m.v.:
verðbólgu
verðbólguálag ríkisskuldabréfa2
verðbólguálag ríkisskuldabréfa3
verðbólguvæntingar almennings
verðbólguvæntingar fyrirtækja
verðbólguvæntingar sérfræðinga á fjármálamarkaði
1. Stýrivöxtum hefur verið umbreytt í ávöxtun. 2. Verðbólguálag reiknað
út frá ávöxtunarkröfu RIKB 13 0517 og RIKS 15 1001. 3. Verðbólguálag
reiknað út frá ávöxtunarkröfu RIKB 13 0517 og HFF150914. Verðbólgu-
væntingar almennings, fyrirtækja og sérfræðinga á markaði miðast við
verðbólgu eitt ár fram í tímann.
Heimildir: Capacent Gallup, Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
%
0
2
4
6
8
10
12
14
2008200720052004 2006
1. Verðbólguálag reiknað út frá ávöxtunarkröfu RIKB 13 0517 og HFF150914.
Gengi krónunnar miðast við vísitölu meðalgengis, víða viðskiptavog.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd III-2
Verðbólguvæntingar og gengi erlendra
gjaldmiðla gagnvart krónu1
Daglegar tölur 3. janúar 2005 - 1. júlí 2008
% Janúar 2000 = 100
Gengi erlendra gjaldmiðla gagnvart krónu (h. ás)
Verðbólguálag ríkisskuldabréfa (v. ás)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
80
90
100
110
120
130
140
150
160
170
2008200720062005
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd III-3
Stýrivextir Seðlabankans samkvæmt
framvirkum vöxtum og stýrivaxtaspá
í PM 2008/1
1. ársfj. 2008 - 1. ársfj. 2011
Stýrivaxtaspá
PM 2008/1
Framvirkir vextir
18.3.2008
Framvirkir vextir
3.4.2008
%
Framvirkir vextir
28.5.2008
Framvirkir vextir
27.06.2008
4
6
8
10
12
14
16
18
‘11201020092008