Peningamál - 01.07.2008, Blaðsíða 41

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
41
sem er mesta árshækkun síðan vorið 2002. Áhrif launahækkana, sem
áður voru vegin upp af sterku gengi, hafa því komið fram af fullum
þunga. Hækkun lægstu launa í kjölfar kjarasamninga kann einnig að
hafa sérstaklega mikil áhrif í þjónustugeiranum. Annar aðfangakostn-
aður hefur einnig hækkað mikið í kjölfar gengislækkunarinnar. Þessi
áhrif eru enn ekki komin fram að fullu. Aukin þjónustuverðbólga
hefur ekki einskorðast við fáeina flokka heldur komið fram í flestum
greinum almennrar þjónustu. Innlend eftirspurn hefur haldist nokkuð
sterk þar til nýlega og gert fyrirtækjum kleift að hleypa stórum hluta
kostnaðaraukans út í verðlag. Líklegt er að reyni á forsenduákvæði
kjarasamninga á næsta ári og leiði niðurstaða endurskoðunarinnar til
launahækkana gæti verðlag þjónustu haldið áfram að hækka verulega
(sjá kafla VI).
Verðbólguvæntingar hafa verið sveiflukenndar
Verðbólguvæntingar hafa verið mjög sveiflukenndar undanfarna
mánuði. Þær hækkuðu verulega í kjölfar gengislækkunar krónunnar í
mars samhliða óróa á fjármálamörkuðum og vaxandi áhættuálagi. Á
tímabilinu 8. apríl til 1. júlí nam verðbólguálag á skuldabréfamarkaði
að meðaltali 5,6% og hafði lækkað nokkuð frá því í byrjun apríl (sjá
mynd VIII-7). Miðað við mun á framvirkum óverðtryggðum og verð-
tryggðum vöxtum standa væntingar um tólf mánaða verðbólgu eftir
tvö ár í tæplega 6%. Væntingar um meðalverðbólgu á næstu fimm
árum náðu hámarki í 7% um miðjan maí sl. en hafa lækkað nokkuð
síðan. Væntingar um verðbólgu til mjög langs tíma hafa einnig aukist
verulega þótt þá sé horft framhjá núverandi verðbólguþrýstingi (sjá
mynd VIII-8).
Samkvæmt könnun meðal sérfræðinga á fjármálamarkaði sem
gerð var um miðjan júní sl. bjuggust þeir við meiri verðbólgu á þessu
og næsta ári en í sambærilegri könnun í apríl (sjá viðauka 2). Meðalspá
sérfræðinganna hljóðar upp á rúmlega 11% verðbólgu á þessu ári
eða tveimur prósentum meira en þeir spáðu í apríl. Þeir búast við
tæplega 5% verðbólgu á árinu 2009 samanborið við 4,3% í síðustu
könnun. Spá fyrir árið 2010 er svipuð og síðast en greinendur vænta
að verðbólga verði þá að meðaltali 3,3%.
Verðbólguvæntingar almennings jukust töluvert í könnun sem
gerð var í maí sl. Almenningur gerði ráð fyrir að verðbólga á næstu
tólf mánuðum yrði 10% samanborið við 7% í mars sl. Í könnun meðal
stærstu fyrirtækja landsins í júní námu verðbólguvæntingar fyrirtækja
til eins árs einnig 10% og höfðu aukist úr 5% í mars.
%
Mynd VIII-7
Verðbólguvæntingar
Vikulegar tölur 7. janúar 2003 - 1. júlí 2008
1. Verðbólguálag reiknað út frá ávöxtunarkröfu RIKB 13 0517 og
RIKS 15 1001. 2. Verðbólguálag reiknað út frá ávöxtunarkröfu RIKB
13 0517 og HFF150914. 3. Verðbólguvæntingar almennings,
fyrirtækja og sérfræðinga á markaði miðast við verðbólgu eitt ár fram
í tímann.
Heimildir: Capacent Gallup, Seðlabanki Íslands.
Verðbólguálag ríkisskuldabréfa1
Verðbólguvæntingar stærstu fyrirtækja3
Verðbólguspár sérfræðinga á fjármálamarkaði3
Verðbólguvæntingar almennings3
.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
200820072006200520042003
Verðbólguálag ríkisskuldabréfa2
Mynd VIII-8
Verðbólguvæntingar m.v. mun á óverð-
tryggðum og verðtryggðum vöxtum1
Daglegar tölur 10. janúar 2005 - 24. júní 2008
%
Meðalverðbólga á næstu 5 árum
Meðalverðbólga á næstu 10 árum
Meðalverðbólga til 5 ára eftir 5 ár
Verðbólgumarkmið Seðlabankans
1. Væntingar um meðalverðbólgu á tímabilinu. Guli ferillinn sýnir
væntingar um meðalverðbólgu til næstu fimm ára eftir fimm ár. Allir
ferlarnir eru birtir sem fimm daga hreyfanlegt meðaltal.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
2008200720062005
%
Mynd VIII-9
Yfirlit yfir spár sérfræðinga á fjármálamarkaði
um verðbólgu milli ársmeðaltala1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
‘08200720062005200420032002
*
*
*
*
2002
2003
2004
1. Punktar sýna raunverulega verðbólgu hvers árs.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
2005
2006
2007
2008
2009
2010
*
*