Peningamál - 01.07.2008, Page 51

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
51
fram að fyrsta fjórðungi 2009 er þeir taka smám saman að lækka.
Vaxtalækkunarferlið hefst því um hálfu ári síðar en gert var ráð fyrir í
apríl. Samkvæmt spánni nú haldast stýrivextir háir fram á árið 2010,
en á seinni hluta þess árs eru þeir komnir í u.þ.b. hlutlausa stöðu. Í
ljósi áhættumats grunnspárinnar eru hins vegar taldar töluverðar líkur
á að hækka þurfi vexti enn frekar. Fyrra fráviksdæmið í rammagrein
IX-2 styður þá ályktun, en samkvæmt því þurfa vextir að hækka
enn frekar og lækka seinna en í grunnspánni. Seinna fráviksdæmið
gefur hins vegar til kynna að vextir gætu lækkað hraðar á næsta ári
verði samdrátturinn í efnahagslífinu meiri en í grunnspánni. Þar þarf
peningastefnan þó að taka tillit til gagnstæðra áhrifa samdráttar á
húsnæðismarkaði og gengislækkunar krónunnar á verðbólgu.
Líkindadreifing stýrivaxtaferilsins hefur áþekka lögun og lík-
indadreifing verðbólgu. Mynd IX-5 sýnir að verulegar líkur eru á að
vextir verði á bilinu 15¼-16% að meðaltali á þriðja fjórðungi þessa
árs. Á fjórða ársfjórðungi eru samsvarandi líkur á að vextir verði á
bilinu 15-16½%. Þegar líða tekur á spátímabilið er óvissubilið orðið
mjög breitt, sem undirstrikar mikla óvissu um framvindu efnahagsmála
um þessar mundir.
Rammagrein IX-2
Fráviksdæmi
Breytingar á forsendum um þróun mikilvægra þátta efnahagslífsins
og atburðir sem ekki er hægt að sjá fyrir valda því að raunveruleg
efnahagsframvinda víkur stundum verulega frá spám. Því er mikil-
vægt að meta hversu næmar niðurstöður eru fyrir frávikum lykil-
stærða efnahagslífsins frá því sem gert er ráð fyrir í spám. Hugsanleg
frávik eru vitanlega margvísleg, en reynt er að meta nánar helstu
áhættuþættina hverju sinni í fráviksdæmum.
Eins og í síðustu Peningamálum eru tveir helstu áhættuþættir
grunnspárinnar taldir felast í óhagstæðari gengisþróun en gert er ráð
fyrir í grunnspánni og samspili hennar við launaþróun annars vegar
og snarpari samdrætti á innlendum íbúðamarkaði en reiknað er með
í grunnspánni hins vegar.
Frekari gengislækkun og hækkun launa gæti kallað á hærri
stýrivexti
Eins og rakið var í síðustu Peningamálum er töluverð hætta á að í
hönd fari víxlverkun gengislækkana og launahækkana með alvar-
legum afl eiðingum fyrir verðbólguhorfur og almennan stöðugleika
í þjóðarbúskapnum. Til að koma í veg fyrir slíkan vítahring var lögð
áhersla á að peningastefnan þyrfti að grípa inn í til að skapa verð-
bólguvæntingum nægilega trausta kjölfestu. Þau skilaboð eiga enn
við.
Með sama hætti og í apríl eru dekkri horfur um gengi krón-
unnar í þessu fráviksdæmi og helst gengisvísitalan í um 170 stigum
út þetta ár en fer þá heldur lækkandi og er á bilinu 150-160 stig
það sem eftir lifi r spátímans. Einnig er gert ráð fyrir að laun hækki
snemma á næsta ári um rúmlega 4 prósentur til viðbótar því sem gert
er ráð fyrir í grunnspá til að bæta upp samdrátt kaupmáttar launa
sem verður á þessu ári. Auðveldlega má færa rök fyrir enn meiri
launahækkunum og í kjölfarið enn frekari veikingu gengis krónunn-
ar þótt á móti vegi vaxandi atvinnuleysi og þeir háu stýrivextir sem
felast í grunnspá.
Eins og í sambærilegu fráviksdæmi í síðustu Peningamálum
veldur samspil veikara gengis og meiri launahækkana aukinni verð -
50% óvissubil
75% óvissubil
90% óvissubil
Stýrivextir
Mynd IX-5
Stýrivextir
Spátímabil 3. ársfj. 2008 - 2. ársfj. 2011
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
2006 2007 2008 2009 2010 2011