Peningamál - 01.07.2008, Blaðsíða 12

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
12
verið undanfarin ár muni hafa aukin áhrif á hagvöxt á evrusvæðinu.
Á árinu 2009 er búist við svipuðum hagvexti og í ár þar sem þessir
neikvæðu þættir verða enn til staðar.
Fyrsti ársfjórðungurinn í Japan kom á óvart. Eins og stundum
áður leiddi aukinn útflutningur til þess að hagvöxtur jókst, þvert á
spár, þrátt fyrir minnkandi útflutning til Bandaríkjanna. Hagvaxtarspár
fyrir Japan hafa eigi að síður haldið áfram að lækka eins og annars
staðar. Hægari hagvöxtur víðast hvar og hækkandi jen mun að lík-
indum draga úr útflutningi Japana á næstunni.
Í Bretlandi var hagvöxtur á fyrsta fjórðungi ársins hinn minnsti
í þrjú ár. Óhagstæðari fjármálaskilyrði, eftir tímabil hækkandi skulda-
hlutfalls, og versnandi ástand á húsnæðismarkaði munu draga úr
vexti einkaneyslu. Búist er við að hagvöxtur fyrir árið í heild verði
hinn minnsti í sextán ár. Á næsta ári er búist við að hagvöxtur verði
áfram lítill og atvinnuleysi aukist. Gert er ráð fyrir að niðursveiflan á
húsnæðismarkaði muni áfram hafa neikvæð áhrif á einkaneyslu. Á
Norðurlöndunum er einnig spáð minnkandi hagvexti í ár.

... en áfram kraftur í nýmarkaðsríkjum
Nýmarkaðsríki Asíu hafa verið helsta driffjöður hagvaxtar í heiminum
undanfarin ár. Kröftugur hagvöxtur hefur verið í Kína og á Indlandi, þrátt
fyrir óróa á alþjóðlegum fjármálamörkuðum, þótt lítið eitt hafi hægt á
vextinum undanfarið. Vaxandi innlend eftirspurn vegur að nokkru leyti
á móti minnkandi eftirspurn frá Bandaríkjunum og Evrópu.
Verðbólga fer vaxandi víða um heim
Á evrusvæðinu hefur verðbólga ekki verið jafn mikil síðan Efnahags-
og myntbandalag Evrópu var stofnað í janúar 1999. Í júní var
verð bólgan 4% samkvæmt bráðabirgðatölum, sem er töluvert yfir
verð bólguviðmiði evrópska seðlabankans, tíunda mánuðinn í röð.
Meginskýringin er eins og annars staðar mikil hækkun olíu-, hrávöru-
og matvælaverðs. Því hefur kjarnaverðbólga ekki aukist í takt við
almenna verðbólgu. Líkur á annarrar umferðar verðbólguáhrifum
aukast eftir því sem almenn verðbólga eykst meira og varir lengur.
Evrópski seðlabankinn hefur haldið vöxtum óbreyttum undanfarna
tólf mánuði, en gefið í skyn að vaxtahækkun sé líkleg ef verðbólga
heldur áfram að aukast.
Verðbólga í Bretlandi var 3,3% í maí. Verðbólgan eykst líklega
enn frekar í júní og verður með því mesta sem hún hefur verið síðan
Englandsbanki fékk sjálfstæði í peningamálum 1997. Á næstunni
mun hærra orkuverð ýta frekar undir verðbólguna og áframhaldandi
hækkun á hrávöruverði. Þar að auki eru verðbólguvæntingar á uppleið
og fyrirtæki reyna í auknum mæli að ýta hærri kostnaði út í vöruverð.
Kjarnaverðbólga hefur þó verið mun minni, en það bendir til þess að
smásalar hafi haldið að sér höndum hingað til. Kjarnaverðbólga jókst
þó í apríl, en það getur bent til þess að annarrar umferðar áhrif hækk-
unar orku- og matvælaverðs séu byrjuð að koma fram. Þrátt fyrir
verðbólguna lækkaði breski seðlabankinn stýrivexti um 0,25 prósentur
í apríl síðastliðnum, en hélt þeim óbreyttum í maí og júní.
Í Bandaríkjunum hefur dregið aðeins úr verðbólgu undanfarna
mánuði. Hún er þó enn töluverð. Bandaríski seðlabankinn hefur lækk-
Heimild: Reuters EcoWin.
Mynd II-4
Verðbólguþróun á helstu
viðskiptasvæðum Íslands
Janúar 2002 - maí 2008
%
Bandaríkin
Japan
Bretland
Evrusvæðið
-2
-1
0
1
2
3
4
5
2008200720062005200420032002
Heimild: Reuters EcoWin.
Mynd II-5
Stýrivextir erlendra seðlabanka
Daglegar tölur 1. janúar 2003 - 13. júní 2008
%
Bandaríkin
Evrusvæði
Bretland
0
1
2
3
4
5
6
200820072006200520042003
Heimild: Reuters EcoWin.
2000 = 100
Mynd II-6
Hrávöruverð á heimsmarkaði
Vikulegar tölur 7. janúar 2000 - 27. júní 2008
Matvara (í EUR)
Öll hrávara án eldsneytis (í EUR)
Matvara (í USD)
Öll hrávara án eldsneytis (í USD)
80
100
120
140
160
180
200
220
240
260
280
200820072006200520042003200220012000