Peningamál - 01.07.2008, Blaðsíða 31

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
31
V Fjármál hins opinbera
Útlit er fyrir heldur verri afkomu hins opinbera en spáð var í síðustu
Peningamálum. Helsta ástæðan er meiri samdráttur einkaneyslu en þá
var gert ráð fyrir.
Tekjur dragast saman og útgjöld aukast …
Samkvæmt nýlegri áætlun Hagstofu Íslands um búskap hins opinbera
á fyrsta ársfjórðungi 2008 voru tekjur hins opinbera heldur lægri að
raungildi en á sama fjórðungi í fyrra. Gjöld hins opinbera eru talin
hafa hækkað um 2% umfram verðlag frá fyrsta ársfjórðungi 2007 til
jafnlengdar í ár. Engu að síður er áætlað að 16 ma.kr. afgangur hafi
verið á rekstri hins opinbera á ársfjórðungnum, töluvert meiri en hér
er spáð á árinu öllu.
… út spátímabilið
Útlitið í búskap hins opinbera er í stórum dráttum óbreytt frá síðustu
Peningamálum. Talið er að afkoma hins opinbera verði í járnum í ár,
en versni eftir því sem líður á spátímabilið og hallinn verði um 8% af
landsframleiðslu í lok spátímans. Verri afkoma skýrist fyrst og fremst
af áhrifum efnahagssamdráttarins á skatttekjur ríkissjóðs sem áætlað
er að dragist saman um 17% milli áranna 2007 og 2010 á föstu
verði. Tekjur ríkissjóðs af fjármagnstekjuskatti og tekjuskatti lög aðila
eru taldar lækka um 30-40 ma.kr. á verðlagi ársins 2008 og tekjur
af neyslusköttum um 40 ma.kr. Samdráttur tekna af fjármagnsskatti
stafar af mjög breyttum aðstæðum á fjármálamarkaði, en samdráttur
neysluskatta skýrist af miklum samdrætti einkaneyslu og minnkandi
kaupum á vörum sem bera háa skatta, einkum bílum og annarri var-
anlegri neysluvöru. Skatttekjur sveitarfélaga dragast einnig saman, þó
mun minna eða um 4½% að raunvirði, einkum vegna samdráttar í
byggingastarfsemi.
Útgjöld hins opinbera aukast um 70 ma.kr. milli áranna 2007 og
2010 á verðlagi þessa árs, en það skýrist að nokkru leyti af áðurnefnd-
um samdrætti. Áætlað er að hlutur opinberra útgjalda af landsfram-
leiðslu aukist úr 43% árið 2007 í 48½% árið 2010. Er þá miðað við að
vöxtur samneyslu verði ámóta og á árunum 2000-2007, 3½-4% á ári
og útgjöld til hennar hækki um nærfellt 40 ma.kr. frá 2007 til 2010 á
verðlagi ársins 2008. Gert er ráð fyrir að fjárfesting hins opinbera verði
sem næst í samræmi við nýlegar áætlanir fjármálaráðuneytisins, þ.e.
aukist um 20% í ár og litlu minna á því næsta og verði nær 6½% af
landsframleiðslu og haldist óbreytt árið 2010. Tilfærsluútgjöld aukast
vegna samdráttarins, mest útgjöld ríkissjóðs vegna almannatrygg-
inga. Ástæðan er einkum lakara atvinnuástand, en einnig koma til
framkvæmda fyrirheit sem gefin voru í tengslum við kjarasamninga
undanfarin misseri um hækkun atvinnuleysisbóta og aukin framlög til
barna- og vaxtabóta. Ofangreind afkomuþróun felur í sér að skulda-
staða hins opinbera versnar og vaxtakostnaður umfram vaxtatekjur
eykst úr nánast engu árið 2007 í u.þ.b. 20 ma.kr. árið 2010.
Tekjur (v. ás)
Gjöld (v. ás)
Jöfnuður (h. ás)
Mynd V-1
Fjármál hins opinbera 2000-20101
% af VLF % af VLF
1. Grunnspá Seðlabankans 2008-2010.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
38
40
42
44
46
48
50
-10
-5
0
5
10
15
20
‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00
Tekjur (v. ás)
Gjöld (v. ás)
Jöfnuður (h. ás)
Mynd V-2
Fjármál ríkissjóðs 2000-20101
Með almannatryggingum
% af VLF % af VLF
1. Grunnspá Seðlabankans 2008-2010.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
28
29
30
31
32
33
34
35
36
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00
Mynd V-3
Fjárfesting hins opinbera 1990-20101
% af VLF
1. Grunnspá Seðlabankans 2008-2010.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Hið opinbera
Ríki
Sveitarfélög
1
2
3
4
5
6
7
‘10‘08‘06‘04‘02‘00‘98‘96‘94‘92‘90