Peningamál - 01.07.2008, Blaðsíða 14

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
14
fjármálaskilyrði í Bandaríkjunum og Evrópu. Þótt mörg ný markaðsríki
hafi verið sein að bregðast við aukinni verðbólgu hafa sum þeirra
hækkað vexti nýlega til þess að vinna á verðbólgunni. Raunstýri-
vextir eru þó háir í sumum þeirra, t.d. Brasilíu og Tyrklandi sem hafa
hækkað stýrivexti nýlega. Á sama tíma hafa verðbólguvæntingar
aukist mikið, sérstaklega í þeim ríkjum þar sem raunvextir hafa lækk-
að mest og eru í mörgum tilvikum langt yfi r verðbólgumarkmiði við-
komandi seðlabanka.
Víða í nýmarkaðsríkjum hefur niðurgreiðslum, verðlagshöft-
um eða útfl utningstakmörkunum verið beitt til þess að halda aftur af
verðbólgunni. Í Asíu eru niðurgreiðslur ríkisins á matvælum og orku
orðnar íþyngjandi. Að auki tefja þær fyrir því að jafnvægi komist á milli
framboðs og eftirspurnar og eru því eingöngu til þess fallnar að halda
tímabundið aftur af verðbólgunni. Yfi rvöld virðast þó reiðubúin að taka
á sig töluverð útgjöld til skamms tíma af pólitískum ástæðum, enda
skapar hækkun matvæla- og orkuverðs mikla spennu innanlands.
Í Kína er gert ráð fyrir að aðeins hægi á hagvexti á þessu ári,
þegar dregur úr vexti útfl utnings. Peningalegt aðhald hefur eigi að
síður verið aukið, bæði með hækkun stýrivaxta og aukinni bindi-
skyldu. Þar sem hækkun matvælaverðs hefur verið einn megin-
áhrifavaldur verðbólgu í Kína hafa stjórnvöld þar í landi hrundið í
framkvæmd framboðshvetjandi verkefnum til þess að draga úr verð-
lagsþrýstingi.
Verðbólgan á Indlandi mældist 7,8% í apríl, sem er töluvert yfi r
markmiði indverska seðlabankans og hefur verðbólga ekki verið meiri í
níu ár. Vísitala heildsöluverðs hefur einnig hækkað umtalsvert og stóð í
11% í byrjun júní, sem er mesta verðbólga í þrettán ár. Hagvöxtur hef-
ur verið mikill og innlend eftirspurn aukist hratt. Verð matvæla hefur
hækkað gífurlega, m.a. vegna lítils innlends framboðs. Sett hefur verið
þak á útfl utning hrísgrjóna og annars kornmetis. Matvæli vega mjög
þungt í indversku neysluverðsvísitölunni og vægi orkukostnaðar er
töluvert. Indverski seðlabankinn hækkaði óvænt vexti sína um 0,25
prósentur þann 11. júní upp í 8%, sem var fyrsta hækkunin í fi mm-
tán mánuði, og aftur um 0,5 prósentur undir lok júní. Seðlabankinn
hefur einnig aukið bindiskyldu og er gert ráð fyrir að bankinn haldi
áfram á þeirri braut.
Í Suður-Ameríku kallar aukin verðbólga einnig á aðgerðir í pen-
ingamálum. Verðbólgan í Chile í maí var sú mesta í fjórtán ár, eða
8,9%, en fyrir ári var hún aðeins 2,5%. Seðlabanki Chile hækkaði
stýrivexti um 0,5 prósentur í júní í 6,75%. Höfðu þeir verið óbreyttir
síðan í desember.
Verðbólga hefur einnig aukist í Brasilíu. Seðlabankinn hefur
sent út sterk skilaboð um að verðbólgan muni ekki fá að leika lausum
hala og vextir bankans verði hækkaðir eins og þurfa þykir. Stýrivextir
voru hækkaðir um 0,5 prósentur í apríl og aftur í júní og eru þeir nú
12,25%. Raunstýrivextir í Brasilíu eru einhverjir þeir hæstu í heimi,
en þrátt fyrir það hefur hagvöxtur þar verið öfl ugur undanfarið ár.
Seðlabanki Suður-Afríku hækkaði einnig vexti í júní um 0,5
prósentur, en verðbólguhorfur hafa versnað mjög að undanförnu.
Það var tíunda hækkunin síðan í júní 2006. Vextir hafa því hækkað
um samtals 5 prósentur og standa núna í 15,5%, sem er hæsta gildi
í fi mm ár.
Peningayfi rvöld í nýmarkaðsríkjum standa því frammi fyrir
auknum áskorunum á næstunni. Verðbólga hefur aukist ört og hag-
vaxtarhorfur versnað. Væntingar markaðsaðila til þróunar stýrivaxta
eru að breytast og virðast þeir gera ráð fyrir auknu aðhaldi næstu
misserin. Þróun ávöxtunarkröfu á skuldabréfamarkaði gefur til kynna
að markaðsaðilar hafi enn trú á getu og vilja fl estra seðlabanka til að
halda aftur af verðbólgunni. Glatist það traust er líklegt að kostnaður
við að tryggja verðstöðugleika verði meiri.
Heimildir: Reuters EcoWin, Seðlabanki Suður-Afríku, Seðlabanki Íslands.
Mynd 4
Stýrivextir Seðlabanka Íslands
og nokkurra nýmarkaðsríkja
Daglegar tölur 1. janúar 2003 - 20. júní 2008
%
Ísland
Chile
Brasilía
Tyrkland
Suður-Afríka
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
200820072006200520042003
Heimildir: Dismal Scientist, Global Insight og heimasíður viðkomandi
seðlabanka.
Mynd 3
Raunstýrivextir og verðbólga
Maí 2008
%
Raunstýrivextir
Verðbólga
-5 0 5 10 15 20
Brasilía
Tyrkland
Nýja-Sjáland
Suður-Afríka
Kólumbía
Ísland
Ástralía
Mexíkó
Noregur
Bretland
Ungverjaland
Pólland
Rúmenía
Kanada
Ghana
Slóvakía
Evrusvæði
Svíþjóð
Suður-Kórea
Perú
Sviss
Japan
Ísrael
Indónesía
Bandaríkin
Chile
Tékkland
Filippseyjar
Taíland