Peningamál - 01.07.2008, Page 49

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
49
er orðið erfiðara fyrir heimili og fyrirtæki að taka erlend lán. Þeim
sem finna fyrir aðhaldi peningastefnunnar hefur því fjölgað, auk þess
sem lækkun á gengi krónunnar hefur mikil áhrif á efnahagsreikninga
heimila og fyrirtækja. Enn eru taldar töluverðar líkur á því að áhrif pen-
ingastefnunnar á raunhagkerfið verði meiri en í grunnspánni vegna
takmarkaðs aðgengis heimila og fyrirtækja að lánsfé. Þar með er ekki
sagt að það hjálpi umsvifalaust við að koma böndum á verðbólguna,
þar sem gengi krónunnar getur lækkað enn frekar, enda er grunn-
orsökin erfiðleikar bankanna við lánsfjáröflun á erlendum mörkuðum.
Óvissuþættir núverandi spár eru í meginatriðum taldir þeir sömu
og í síðustu spá (sjá töflu IX-1). Óvissan hefur hins vegar aukist enn
frekar, sérstaklega hvað varðar skammtímahorfur um þróun gengis og
verðbólgu. Sem fyrr eru taldar töluverðar líkur á lægra gengi á spá-
tímanum en gengið er út frá í grunnspánni. Auk þess er talin aukin
hætta á að laun hækki meira, enda stefnir kaupmáttarskerðingin sem
launþegar munu standa frammi fyrir í árslok í það að verða meiri en
áður var spáð. Samdráttur á húsnæðismarkaði gæti einnig orðið fyrr á
ferðinni en gert er ráð fyrir í grunnspánni. Þrátt fyrir nýlega boðaðar
breytingar á reglum Íbúðalánasjóðs er ekki talið að þær muni koma í
veg fyrir að aðlögun húsnæðisverðs haldi áfram, þótt þær gætu tafið
hana og hugsanlega minnkað líkur á miklum samdrætti.
Eins og í apríl eru mikilvægustu óvissuþættir spárinnar samspil
gengis- og launaþróunar annars vegar og húsnæðismarkaðurinn hins
vegar. Þess vegna er gerð grein fyrir þeim sérstaklega með tveimur
fráviksdæmum í rammagrein IX-2. Fyrra fráviksdæmið sýnir hvernig
verðbólga og stýrivextir gætu þróast ef veikara gengi leiðir til þess að
launahækkanir verða meiri en spáin gerir ráð fyrir. Í síðara fráviksdæm-
inu er húsnæðisverð lægra og samdráttur í byggingariðnaði meiri sem
leiðir til aukins atvinnuleysis og meiri efnahagssamdráttar.
Tafl a IX-1 Helstu ósamhverfi r óvissuþættir grunnspár
Óvissuþáttur Skýring
Gengisþróun Mikill viðskiptahalli, endurmat alþjóðlegra fjárfesta á áhættu
og vandamál á innlendum fjármálamörkuðum gætu ýtt undir
enn frekari gengislækkun krónunnar.
Hætta er á því að mikil verðbólga geti haft meiri áhrif á verð-
ákvarðanir fyrirtækja en gert er ráð fyrir í grunnspánni. Það
gæti t.d. komið fram í hraðari og meiri áhrifum gengislækk-
unar á innlent verðlag.
Launakostnaður Launahækkanir vegna nýgerðra kjarasamninga gætu orðið
meiri en gert er ráð fyrir í grunnspá í tengslum við endur-
skoðunarákvæði samninganna.
Íbúðamarkaður Húsnæðisverð gæti lækkað hraðar, samdráttur á bygg-
ingamarkaði orðið meiri og atvinnuleysi aukist meira.
Miðlunarferli Verði miðlun peningastefnunnar hraðari getur verðbólga
peningastefnunnar hjaðnað hraðar og stýrivextir lækkað fyrr.