Peningamál - 01.07.2008, Blaðsíða 33

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
33
hafa fjölgað, sérstaklega í maílok, og fyrirspurnum um hvernig beri að
standa að uppsögnum hefur fjölgað. Vanskil fyrir tækja hafa aukist og
farið er að bera á því að starfsmönnum sé sagt upp starfi og boðin
endurráðning á verri kjörum.
Niðurstöður könnunar sem gerð var meðal 400 stærstu fyrir-
tækja landsins í júní benda einnig til þess að draga muni úr vinnuafls-
þörf á næstunni. Um fjórðungur fyrirtækja hyggst fækka starfsmönn-
um á næstu sex mánuðum en aðeins fimmtungur í sambærilegri
könnun í mars. Aðeins 16% fyrirtækja vilja fjölga starfsmönnum nú
en um fjórðungur í mars. Mest hefur dregið úr þörf fyrirtækja til að
fjölga starfsmönnum í þeim greinum þar sem hún hefur verið mikil að
undan förnu, þ.e. í fjármála- og tryggingastarfsemi og sérhæfðri þjón-
ustu. Hins vegar jókst hlutfall fyrirtækja í sjávarútvegi sem vill fjölga
starfsmönnum úr 4% í 25%. Um 80% fyrirtækja taldi vera nægt
framboð á starfsmönnum nú en um helmingur í sambærilegri könnun í
fyrra, og ólíkt því sem verið hefur undanfarið var ekki munur á afstöðu
fyrir tækja eftir staðsetningu.
Samkvæmt væntingavísitölu Gallup í júní sl. hefur mat á atvinnu-
ástandinu lækkað töluvert frá því í apríl og ekki mælst lægra síðan í
janúar 2003, en þá var atvinnuleysi tæplega 4%.
Ástandinu svipar nokkuð til ástandsins í haustbyrjun árið 2001.
Atvinnuleysi var þá 1% og hafði verið við það undangengið ár, en
jókst síðan hratt næsta hálfa árið og var orðið 2,4% í janúar.
Erlendir starfsmenn fara úr landi
Þar sem engin skráning er á fólki þegar það yfirgefur landið er lítið
vitað um í hve miklum mæli erlendir starfsmenn sem hafa komið
hingað til vinnu fara aftur af landi brott. Útgáfa Vinnumálastofnunar
á E-301-vottorðum gæti þó gefið vísbendingu þar um.1 Útgáfa slíkra
vottorða jókst verulega í fyrra og það sem af er ári hafa verið gefin út
nánast jafnmörg vottorð og allt árið í fyrra. Þessi mikla aukning, bæði
í fyrra og í upphafi árs, skýrist hins vegar að mestu leyti af verklok-
um við álversframkvæmdir fyrir austan. Bechtel, ólíkt flestum öðrum
atvinnurekendum, hefur sótt um þessi vottorð fyrir starfsmenn sína
þegar verkefnum þeirra hér á landi er lokið. Útgáfa E-301-vottorða
undanfarna mánuði virðist hins vegar í auknum mæli vera vegna ann-
arra en starfsmanna Bechtel.
Samkvæmt upplýsingum frá vinnumiðlunum fara flestir erlendir
starfsmenn fljótlega úr landi ef ekki er vinnu að fá enda hafa atvinnu-
og tekjumöguleikar batnað hratt í Póllandi undanfarið en þaðan er
mikill meirihluti þeirra erlendu starfsmanna sem hingað hafa komið.
Gengislækkun íslensku krónunnar undanfarið dregur einnig úr kaup-
mætti launa þeirra starfsmanna sem senda hluta launa sinna til heima-
landsins.

Atvinnuleysi nálægt sögulegu hámarki í lok spátímans
Atvinnuleysi var minna á vormánuðum en gert var ráð fyrir í síðustu
spá, en nú er því spáð að það aukist hratt í lok sumars og haustbyrj-
1. E-301-vottorð eru gefi n út til einstaklinga sem ætla að leita að vinnu í öðru EES-landi og
vottar að viðkomandi hafi verið atvinnuleysistryggður í landinu sem gefur út vottorðið.
Heimild: Capacent Gallup.
Mynd VI-3
Hlutfall fyrirtækja sem vilja fjölga eða fækka
starfsmönnum á næstu 6 mánuðum
%
Hlutfall fyrirtækja sem vilja fjölga starfsmönnum
Hlutfall fyrirtækja sem vilja fækka starfsmönnum
0
10
20
30
40
50
200820072006200520042003‘02