Peningamál - 01.05.2010, Qupperneq 21

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
0
•
2
21
eykst um 2% á árinu. Ekki er búist við framleiðsluaukningu á næsta
ári en hins vegar er gert ráð fyrir 5% framleiðsluaukningu árið 2012.
Gert er ráð fyrir að aukningin komi vegna stækkunar verksmiðju ÍSAL
í Straumsvík og framleiðsla hefjist í álverksmiðjunni í Helguvík.
Verð á flestum sjávarafurðum hefur hækkað eftir nokkuð snarpt
verðfall undir lok ársins 2008 og á fyrri hluta ársins 2009. Gert er
ráð fyrir að meðalverð sjávarafurða muni hækka um tæplega 6% á
árinu sem er töluvert meiri hækkun en spáð var sl. janúar en þá var
gert ráð fyrir 2% verðhækkun. Þá er reiknað með að verðið hækki
um 2,5% á næsta ári en um rúmlega 2% næstu tvö árin þar á eftir.
Þessa hagstæðu verðþróun má helst rekja til bættrar markaðsstöðu og
markvissrar sölustarfsemi.
Útflutningsverðmæti sjávarafurða reyndist vera nokkru meira
á síðasta ári en spáð hafði verið. Einnig var þorskkvóti aukinn. Nam
magnaukning útflutnings sjávarafurða rúmlega 3%. Þrátt fyrir að
lægra hlutfall hafi verið óveitt af hámarksaflanum í byrjun þessa árs en
var í fyrra er nú gert ráð fyrir að sjávarafurðaframleiðsla dragist saman
um rúmlega 2%, en gert var ráð fyrir 5% samdrætti í janúarspánni.
Horfur í útflutningi annarrar iðnaðarvöru eru góðar og heldur
betri en í síðustu spá. Þar hefur framleiðsla lyfja, lækningartækja og
tækja til matvælavinnslu verið leiðandi á síðustu árum. Búist er við all-
verulegri magnaukningu útflutnings þessara vörutegunda. Á þessu ári
mun einnig bætast við útflutningur á aflþynnum frá nýrri verksmiðju á
Akureyri. Erfiðara er að meta hvernig ýmis annar iðnaðarútflutningur
muni þróast á þessu ári og þeim næstu en þó má ætla að sögulega
lágt raungengi skapi tækifæri til aukins útflutnings á flestum sviðum.
Horfur á viðskiptakjarabata á þessu ári
Hækkandi útflutningsverð mun hafa jákvæð áhrif á viðskiptakjör.
Þar ræður mestu mikil verðhækkun á áli sem vegur tæplega 40% af
vöruútflutningi en verðhækkun sjávarafurða hefur einnig áhrif þótt
minni sé, enda er vægi sjávarútvegs svipað og áls í útflutningi. Á
móti hækkunum á útflutningsvörum vegur hækkun innflutningsverðs.
Þar vegur þyngst innflutningur hrávöru s.s. til áliðnaðar, aðföng til
ýmissar atvinnustarfsemi og eldsneytisinnflutningur. Verð á aðföngum
til álframleiðslu hefur tilhneigingu til að breytast í svipuðum takti og
álverðið sjálft en heimsmarkaðsverð á olíuvörum hefur einnig áhrif. Þá
er hlutur almennra iðnaðarvara, neysluvara og fjárfestingarvara stór.
Hækkun þeirra er þó áætluð mun minni, að jafnaði svipuð og almenn
verðlagshækkun í viðskiptalöndunum eða um 2%.
Erfiðara er að áætla viðskiptakjör á þjónustuliðum en í megin-
dráttum má ætla að breytingar á viðskiptakjörum ráðist af afstæðu
verði í tekjum af erlendum ferðamönnum og gjöldum vegna ferða
Íslendinga erlendis. Þegar þessi atriði eru vegin saman er útlit fyrir að
viðskiptakjör vöru muni batna töluvert á þessu ári en viðskiptakjör
þjónustu standa í stað eða lækka nokkuð milli ára. Í heild má gera ráð
fyrir að viðskiptakjör batni um 5,5% á þessu ári og vegur þar hækkun
álverðs einna þyngst. Gert er ráð fyrir áframhaldandi bata á næsta ári
eða um 2% og um ½% bata á árinu 2012.
Heimildir: The Economist, Seðlabanki Íslands.
Vísitala, janúar 2000 = 100
Mynd II-11
Hrávöruverð á heimsmarkaði
og útflutningsverð Íslands
Janúar 2000 - ágúst 2009
Öll hrávara án eldsneytis
Útflutningsverð (ál og sjávarafurðir)
80
100
120
140
160
180
200
220
240
260
‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00

90
95
100
105
110
115
120
125
130
1.250
1.500
1.750
2.000
2.250
2.500
2.750
3.000
3.250
Heimildir: Hagstofa Íslands, London Metal Exchange, Seðlabanki Íslands.
Jan. 1999 = 100
Mynd II-10
Verð á sjávarafurðum og áli
Í erlendum gjaldmiðli
Verð sjávarafurða alls (v. ás)
Álverð (h. ás)
- Spá -
$/tonn
‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99
1. Grunnspá Seðlabankans 2010-2012. Framlag helstu undirliða til árs-
breytinga viðskiptakjara er fengið með því að vega saman árlega
breytingu viðkomandi undirliðar með vægi hans í út- eða innflutningi
vöru og þjónustu. Liðurinn „annað“ er afgangsliður.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Breytingar frá fyrra ári (%)
Mynd II-11
Viðskiptakjör og framlag undirliða
2000-20121
Viðskiptakjör vöru og þjónustu
Sjávarafurðaverð
Álverð
Hrávöruverð
Olíuverð
Annað
-15
-10
-5
0
5
10
‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00