Peningamál - 01.05.2010, Síða 48

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
0
•
2
48
Afkoman betri en búist var við
Í nýbirtum bráðabirgðatölum Hagstofunnar um afkomu hins opinbera
á síðasta ári er ekki gert ráð fyrir að fallið hafi vaxtakostnaður á ríkissjóð
vegna Icesave-skuldbindinganna. Afkoman reyndist því töluvert betri
en í síðustu spá, en þar var gert ráð fyrir að hallarekstur hins opinbera
myndi nema 13,5% af landsframleiðslu, en raunin varð 9,1%. Munar
þar um fyrrnefnda vaxtabyrði af Icesave-skuldbindingunni, um 2 pró-
sentur, en einnig reyndust tekjur af sköttum meiri en áætlað var, eða
sem nam 2 prósentum og gjöld voru lægri sem nam 0,3 prósentum.
Er það í samræmi við heldur meiri umsvif á líðandi ári en áður hafði
verið gert ráð fyrir. Staðfesti endanlegar tölur þessar bráðabirgðatölur
Hagstofunnar er ljóst að efnahagsáætlunin að því er varðar opinberu
fjármálin er vel undir þeim tölulegu millimarkmiðum sem sett voru. Á
það sérstaklega við um heildarjöfnuð en einnig frumjöfnuð. Hvernig
og hve mikið stjórnvöld munu nýta það svigrúm sem hefur skapast til
slökunar á aðhaldi á eftir að koma í ljós.
Afkomuhorfur betri en áður
Markmið efnahagsáætlunarinnar er að ná fram afgangi á frumjöfnuði
á árinu 2011 og heildarjöfnuði á árinu 2013. Takist að semja um betri
vaxtakjör á Icesave-skuldbindingum getur það, auk hagstæðari hag-
vaxtarhorfa en áður var talið, orðið til þess að mun líklegra verður að
markmiðið um afgang á heildarjöfnuði náist. Áfram er gert ráð fyrir að
frumjöfnuður verði jákvæður árið 2011 og heildarjöfnuður árið 2013.
Að því er varðar frumjöfnuð í ár eru horfur áþekkar og í síðustu spá
Peningamála með frumhalla upp á 2,5% af landsframleiðslu í ár en
á því næsta verður frumjöfnuður jákvæður um 1,3% af landsfram-
leiðslu. Varðandi heildarjöfnuð í ár ríkir enn óvissa um áðurnefndan
vaxtakostnað vegna Icesave-skuldbindinga og munar þar 1,7 prósent-
um í afkomu. Eins og áður segir er ekki gert ráð fyrir að vaxtakostn-
aður falli á ríkissjóð vegna þessara skuldbindinga í ár og er halli á
heildarjöfnuði áætlaður 7,7% af landsframleiðslu. Afkomuhorfur árin
2011 og 2012 eru 1-2 prósentum betri en áður var talið sökum hærri
áætlaðra tekna af sköttum og lægri vaxtakostnaðar.
Minni hækkun óbeinna skatta
Tekjustofnar ríkissjóðs reyndust sterkari en spáð hafði verið og því
líklegt að hækkun óbeinna skatta verði minni en gert var ráð fyrir.
Miðað við slakann í hagkerfinu eru skattar ekki hækkaðir meira en
efnahagsáætlun stjórnvalda frá því í fyrra gerir kröfu um, bæði hvað
varðar töluleg markmið og tímasetningu þeirra. Því er nú gert ráð fyrir
að verðlagsáhrif vegna hækkunar óbeinna skatta verði minni en í fyrri
spá og nemi á næsta ári 1,4 prósentum í stað 2,4 prósenta áður.
Betur horfir með skuldastöðuna en áður
Hagstæðari samningur um Icesave-skuldbindinguna og betri afkomu-
horfur skila sér beint til lækkunar á skuldahlutfalli hins opinbera. Eftir
sem áður er áætlað að það verði í hámarki á þessu og næsta ári í
tæplega 68% af landsframleiðslu en taki að lækka frá og með árinu
2012 og er gert ráð fyrir að það hafi lækkað niður í 57% árið 2013.
Vergar skuldir ná hins vegar hámarki í ár þegar þær nema rúmlega
Tekjur (v. ás)
Gjöld (v. ás)
Jöfnuður (h. ás)
Frumjöfnuður (h. ás)
Mynd V-3
Fjármál hins opinbera 2000-20121
% af VLF % af VLF
1. Grunnspá Seðlabankans 2010-2012.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
32
36
40
44
48
52
56
60
-18
-14
-10
-6
-2
2
6
10
‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00
Tekjur (v. ás)
Gjöld (v. ás)
Jöfnuður (h. ás)
Frumjöfnuður (h. ás)
Mynd V-4
Fjármál ríkissjóðs 2000-20121
% af VLF % af VLF
1. Grunnspá Seðlabankans 2010-2012.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
20
24
28
32
36
40
44
48
-16
-12
-8
-4
0
4
8
12
‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00
Mynd V-5
Skuldir hins opinbera sem hlutfall
af VLF 2000-20121
1. Grunnspá Seðlabankans 2010-2012.
Heimildir: Fjármálaráðuneytið, Seðlabanki Íslands.
0
20
40
60
80
100
120
‘12‘10‘08‘06‘04‘02‘00
% af VLF
Vergar skuldir með hreinni Icesave-skuld
Vergar skuldir án Icesave
Hreinar skuldir
‘01 ‘03 ‘05 ‘07 ‘09 ‘11