Glóðafeykir - 01.04.1979, Page 32

32
GLOÐAFEYKIR
þykir heimskulegt, og það sem verra er, hlægilegt, að tala um hug-
sjónir, og fáir treysta sér til að láta bendla sig vdð slíkan barnaskap. En
samvinnuhreyfingin er frábærlega vel uppbyggð, bæði sem verzlun-
samtök og til þess að þroska samfélagskennd milli ntanna, koma á
margskonar umbótum, efnalegum og menningarlegum, auka sam-
hjálp og samábyrgð. Ég efast um að menn geri sér almennt grein fyrir
því, hve miklu hún hefur til vegar komið hér á landi þjóðinni til heilla,
bæði í smáu og stóru. Mun ég nefna fátt eitt. Sjóðir eru stofnaðir við öll
kaupfélög, sem styrkja margskonar menningarviðleitni, hvert á sínu
svæði, og verka þannig hvetjandi á félagssamtök, sem eru að reyna að
láta gott af sér leiða í bæjum og sveitum. en hafa oft litið fé til
ráðstöfunar.
Tímaritið „Samvinnan" hefur um áratugi flutt vekjandi og fræð-
andi greinar út um allt land urn hið fjölbreytilegasta efni, auk frétta
frá kaupfélögunum og S.I.S.
Samvinnuskólinn, sem var stofnaður og er rekinn af S.Í.S., hefur
menntað fjölda manna, og hafa margir úr þeim hópi reynzt duglegir
og framfarasinnaðir, og sumir þeirra látið mikið til sín taka, ekki sízt
sem félagsfrömuðir og sem ágætir starfsmenn hjá S.f.S. og
kaupfélögunum.
Það er sannfæring mín, að heilbrigðustu viðskiptahættirnir séu hjá
samvinnufélögunum. Þar getur enginn einn sópað ágóðanum til sín.
Eg hygg að vöruverð yrði almennt hærra, ef einkaverzlanir og heild-
salar þyrftu ekki að keppa við kaupfélögin og S.Í.S. Til þess bendir
m.a. könnun, sem nemendur Samvinnuskólans gerðu nýlega á verð-
lagi allmargra vörutegunda í verzlunum á Suðurlandi. Sýndi það sig
að í sambandsverzlunum var verðið hvarvetna lægra en í einkaverzl-
unum. Hvernig mundi það verða ef kaupmenn væru einir um hituna?
Eg hef ævinlega litið svo á, að kaupfélög úti um land væru fjöregg
okkar, sem lífsframfæri höfum af búskap. Og ntér finnst þau vera eign
okkar í ríkara mæli en annarra félagsmanna. Það eru fyrst og fremst
bændur, sem hafa byggt þau upp með dýrum og fullkomnum slátur-
húsum, mjólkursamlögum, með vélum til þess að framleiða mjólkur-
afurðir, frystihúsum og fleiru, sem okkur er ómissandi til þess að geta
komið afurðum búanna í verð. Það eru að miklum hluta við, sem
leggjum fé í þá sjóði, sem kaupfélögin hafa til ráðstöfunar. f kaupfé-
laginu skuldum við, þegar erfiðlega gengur, án þess að vera uppá náð
og miskunn eins manns komin.
Við gerum kröfu til þess að rekstrarvörur til landbúnaðar fáist eftir
þörfum í kaupfélaginu okkar. En við eigum líka að láta okkur annt um