Skírnir - 01.01.1979, Page 193
SKÍRNIR
VONT MÁL OG VOND MÁLFRÆÐI
191
sinni einkennir lágstéttarfólk, við „sóðaskap" og fátæklegt vits-
munalíf. Þótt skrifum málveirufræðinganna megi oft líkja við
jöfnur með mörgum óþekktum stærðum, er unnt að grafast fyrir
um raunverulegt „gildi“ táknanna með því að tengja „jöfnurn-
ar“ saman.
Halldór Halldórsson hefur sagt berum prðum að málvillur
stafi af skorti á andlegum hæfileikum:
... hjá því verður ekki komizt að gera sér grein fyrir, að greindarstig manna
er misjafnt og íslenzkt málkerfi er flókið. Mér er til efs, að allir íslendingar
geti eða hafi nokkru sinni getað náð fullkomnu valdi á íslenzku málkerfi
(19716).
Svipaður er boðskapur Baldurs Jónssonar í eftirfarandi tilvitn-
un (1978a:5):
... ekki (er) um annað að ræða en halda ótrauð áfram og láta ekki hugfall-
ast, þó að málið sé ekki gullfagurt hjá öllum. Sumir geta aldrei lært að
syngja, en engum dettur í hug að miða söngkennslu við það, hvernig léleg-
asti söngvarinn syngur lagið. Þjóðlagið breytist ekki neitt, þó að einstaka
maður syngi það falskt. Það heldur áfram að vera sama lagið.
Menn kunna að ætla að „lélegustu söngvararnir“ séu einungis
fámennur liópur „örvita“ sem hafa skaddast á heila við fæðingu,
en svo er þó ekki ef marka má orð Halldórs Halldórssonar:
Hlutverk málvöndunar er að lyfta þeim, sem ekki hafa átt nógu góðan
„pabba og mömmu“ yfir málstig foreldranna... Hégómleikinn, sem stefn-
ir niður á við, lækkar menningarstig þjóðfélagsins ...
Tilgangur (málvöndunar) er, ... að kenna þeim, sem minna mega sín, mál-
notkun, sem talin er standa á hærra stigi. Hér er i rauninni verið að draga
tir stéttamun, en ekki auka hann (19716).
Halldór heldur því með öðrum orðum fram að unnt sé að greina
mikilvæg skil í íslensku málsamfélagi og þessi skil fylgi skipt-
ingu landsmanna í félagslega og efnahagslega hópa. Ennfremur
telur hann að málfar lágstéttarfólks sé ómerkilegra en málfar
þeirra sem betur eru settir í þjóðfélaginu. Hins vegar hefur
hann fullyrt (1978) að á íslandi sé „aðeins eitt málsamfélag“ og
að „reglurnar um málvöndun... (séu) að miklu leyti sóttar í
alþýðumálið“. Augljóslega er erfitt að aðhyllast jafnþverstæðu-
kennd sjónarmið í senn, en hér sem víða annars staðar stafar