Skírnir - 01.01.1979, Page 245

SKÍRNIR
RITDÓMAR
243
eða þá Fjallið Einbúi og Illugadrápa ásamt með Kveldi og Við verkalok:
það er hið sama skáld sem haldið er fram til sýnis. En vonandi sýnir talna-
yfirlitið að ofan að nóg svigrúm sé i íslensku Ijóðasafni til að draga fram
önnur og annarskonar kvæði þjóðskáldanna en voru á allra vörum fyrir.
Því nær sem dregur samtíma þeim mun gleggra kemur fram hvað útgef-
andi hefur sjálfur fram að færa til skilnings og skoðunar á hverju tilteknu
skáldi og þar með til bókmenntasögu og gagnrýni skáldskapar. Frá þeim bæj-
ardyrum séð finnst mér val Kristjáns Karlssonar úr ljóðum Steins Steinars,
til dæmis, allrar eftirtektar vert. Hér er ekkert haft með af fyrstu ljóðum
Steins, lir Rauður loginn brann, sem ýmsir hafa haft á mætur og haldið
furðuhátt á loft, ekkert úr Txmanum og vatninu, og aðeins tvö kvæði yngri
en Ferð án fyrirheits. Og hér er ekki tekið neitt af skop- og háðkvæðum Steins
sem verið hafa í hávegum höfð. Hvað sem líður sjálfu því mati á skáldskap
Steins sem úrvalið lýsir er svo mikið víst að hér er hann sýndur með allt öðr-
um hætti en hefur verið að venjast.
Ef hugað er að því yfirliti sem safnið veitir yfir Ijóðagerð aldarinnar, án
tillits til kvæðavalsins eftir hvern höfund, og aftur hafður sami mælikvarði
á efnisskipan, hygg ég að fátt korni á óvart í fyrri hluta 4ða bindis. Þar skipa
mest rúm Davíð Stefánsson 47 bls, Tómas Guðmundsson 43 bls, Jóhannes
úr Kötlum 39 bls, Stefán frá Hvítadal 32 bls og Guðmundur Böðvarsson
27 bls. Aftur á móti kann einhver að undrast efnisskipan í seinni hlutanum
þar sem Matthías Johannessen tekur mest rúm, 22 bls, þá Steinn Steinarr 20
bls, Hannes Pétursson 18 bls, Hannes Sigfússon 16 bls, Jón úr Vör 15 bls.
Auðvitað er blaðsíðutal marklítill mælikvarði á gildi skálda og skáldskapar
og mest vert um kvæðin sjálf í bókinni, hvort sem hverju tilteknu skáldi er
ætlað blaðsíðu meir eða minna. En það er samt alveg nýstárlegt að sjá skáld-
skap Matthíasar Johannessens skipað til jafns við Stein Steinar og skör hærra
en öllum öðrum samtíðarskáldskap. Annað mál er það að úrvalið úr ljóðum
Matthíasar virðist mér gert af mikilli nærfærni um hans bestu kosti sem
ljóðskáld.
Þetta mál mætti auðvitað enn lengja og ræða tam. um þau endimörk
skáldlistar sem safnið setji með vali þeirra höfunda sem fæst Ijóð eiga, 1—2
ljóð, 2—3 bls hver þeirra. En um þeirra hlut og þar með skáldaval í bók-
ina segir Kristján Karlsson í formála 3ja bindis:
Um stórskáld gildir það reyndar, að heildarverk þeirra eru yfirleitt
merkilegri en einstök kvæði; um hin minni háttar skáld, að þau yrkja
einstök kvæði, sem bera af verkum þeirra í heild. Frá því sjónarmiði
er hlutur þeirra að tiltölu meiri en stórskáldanna i safninu.
Alkunn eru fyrr og síðar, og auðfundin í Ijóðasafninu, ýmis dæmi skálda
sem virðast hafa öðlast varanlegan þegnrétt í úrvali hins besta skáldskapar,
kannski hverri sýnisbók af annarri, út á eitt einasta kvæði. En á meðal
þeirra skálda frá okkar tíð sem skipa hinn ysta bekk í íslensku ljóðasafni eru