Sagnir - 01.06.1998, Qupperneq 78

Tæpast er ágreiningur um það í háskólum að hægt sé að
kenna vísindalegar aðferðir; annars yrði lítið eftir af
hlutverki háskóla. Túlkandi listir kenna menn líka, söng
og leiklist. Skapandi listir eru víða kenndar í háskólum og
listaskólum. Ætli það sé ekki orðið lítið um að menn láti
verulega að sér kveða í tónsmíðum eða myndlistum fyrr
en þeir hafa setið í námsstofnun í þessum greinum?
Minna hefur verið um að ritlist væri kennd í stofnunum, þótt
það sé nú víða gert, og hafi meðal annars verið gert í Háskóla
Íslands. Verulegur og vaxandi hluti rithöfunda hefur nú að
baki háskólanám í bókmenntafræði, sem gengur óhjákvæmi-
lega mikið út á framsetningaraðferðir texta. Auk þess mun sá
maður vandfundinn sem efast um að skáldskaparlist þjálfist
og þroskist við æfingu, samræður og gagnrýni, og þá er þar
komin svipuð starfsemi og tíðkast í góðu háskólanámi, þótt
hún fari fram í heimahúsum, kaffihúsum, á netinu eða í tíma-
ritum.
Þegar þetta er haft í huga kann að virðast út í hött að
spyrja spurningarinnar sem stendur hér í
fyrirsögn. Sumir halda því fram að sagn-
fræði sé í eðli sínu rétt eins og hver
önnur vísindagrein. Aðrir telja hana
meira í ætt við listir. Enn aðrir sjá hana
sem einhvers konar millistig, blöndu,
eða æðri einingu vísinda og listar.1 Hvað
sem við höldum um eðli sagnfræðinnar í
samanburði við aðra menningarstarfsemi væri í meira lagi
undarlegt ef hún hefði þá sérstöðu að ekki væri hægt að kenna
framsetningu hennar. Ég mundi heldur ekki skrifa grein með
þessari fyrirsögn ef ég hefði ekki iðulega heyrt þeirri skoðun
hreyft í sagnfræðiskor Háskóla Íslands, bæði meðal kennara
og stúdenta, að hæfnin til að setja sagnfræði fram væri
ókennsluhæf. Framsetning er stíll og stíll er einstaklings-
bundinn, segja menn. Aldrei er hægt að sanna að ein fram-
setningaraðferð sé annarri betri, og þá er heldur ekki hægt að
leiðbeina um framsetningaraðferðir.
TILRAUN TIL FRAMSETNINGARKENNSLU
Ég held að ég hafi það rétt eftir að þetta hafi verið ein helsta
röksemdin þegar námskeiðið Aðferðir II í sagnfræði var lagt
niður veturinn 1993-94 og sá hluti þess sem snerist um fram-
setningu fluttur út úr kjarna sagnfræðinámsins.2 Aðferðir II
höfðu verið teknar upp í námsskipunarreglur árið 1982 og
kenndar í fyrsta sinn á vormisseri 1984, enda var námskeiðið
ekki ætlað nemendum fyrr en á öðru eða þriðja námsári.3 Í
upphafi snerust tveir þriðju hlutar þess, miðað við kennslu-
stundafjölda, um „markmið sagnfræði og
miðlun sögulegs efnis. [...] stefnu-
markandi rit um aðferðir og mark-
mið, [...] um sögukennslu, sýnishorn
sagnfræðitexta greind og rædd, æft
að skrifa sögu fyrir alþýðlegan
vettvang (börn).“ Þriðjungur snerist
um „talnanotkun og skyld efni (tölfræði,
gröf, landaurareikninga, fólksfjöldafræði).“4 Síðan tók
námskeiðið minni háttar breytingum. Þegar það var kennt
síðast, á haustmisseri 1993, var því formlega skipt í þrjá
jafngilda þætti, „miðlun sögulegs efnis“, „söguheimspeki“ og
„talnanotkun og lýsandi tölfræði“.5
Sagnir 19 (1998)
SAGNIR ‘ 9877
Gunnar Karlsson:
Er hægt að kenna
sagnfræðilega framsetningu?
Hvað sem við höldum um eðli
sagnfræðinnar í samanburði við
aðra menningarstarfsemi væri í
meira lagi undarlegt ef hún hefði þá
sérstöðu að ekki væri hægt að