Sagnir - 01.06.1998, Page 88

SAGNIR ‘ 98
síðan eftir aðstoð Árna og Páls við að
ná rétti sínum gegn lögmanni og var
það tekið fyrir á Alþingi 1706. Páll
Vídalín átti að dæma en Gottrup taldi
Pál vanhæfan þar sem hann væri
ákærandi. Páll bað þá lögréttumenn
að gefa sitt álit og bauðst svo til að
leggja fram sitt mat. Aðeins þrír
lögréttumenn dæmdu með Páli í
málinu. Hinir skoruðust undan og
báru því við að þegar málið hafi
verið tekið fyrir hefðu svo fáir verið
innan vébanda að þeir töldu sig ekki
skylduga til að taka málið fyrir.
Dómar fóru þannig að
Brynjólfur var leystur undan öllum
áburði lögmanns. Ekki þótti sannað
að nautið hefði verið illa fóðrað.
Hálfur mánuður leið þar til tarfinum
var slátrað og gat hann hvort sem var
batnað eða versnað á þeim tíma.
Hvað tollinum viðkom vissu
lögréttumenn engin dæmi um að
eigendur tarfa sem voru í fóðri hefðu
krafist reiknings fyrir leigu á þeim.
Eftir öllum málsatvikum dæmdu þeir
bæði Sigurð Einarsson og Gottrup til
að greiða Brynjólfi bætur, Sigurð
fyrir óljósa dóma og lögmann fyrir
svigurmæli í garð Brynjólfs.26
Á sama þingi árið 1706 var
lesið í lögréttu bréf frá Gottrup lög-
manni þar sem hann mótmælti
málsmeðferð í máli Þorláks Ólafs-
sonar, bónda í Forsæludal. Þorlákur
hafði hvorki greitt leigur né land-
skuld eftir ábýlisjörð sína og fyrir þá
sök byggði Gottrup honum út. Á
héraðsþingi í Ási árið 1705 hafði Sigurður Einarsson dæmt
Þorlák til að greiða ellefu marka sekt á landsvísu.27 Þessu
vildi Þorlákur ekki una.
Müller amtmaður blandaði sér í málið,
gegn lögum að mati Gottrups. Amtmaður
lét taka málið fyrir í lögréttu árið 1705 og
dæma í því meðan Gottrup var í
Kaupmannahöfn. Sigurður Björnsson
lögmaður neitaði að dæma í málinu að
Gottrup fjarstöddum. Páll Vídalín
tók þá við og kom á sáttum milli Sigurðar
Einarssonar og Þorláks Ólafssonar. Sekt bóndans
var felld niður en Sigurður Einarsson varð að
greiða Þorláki tvö hundruð á landsvísu vegna
kostnaðar sem hann
hafði haft af málinu.
Þessa sáttargjörð
neitaði Gottrup að
samþykkja því að
sektin átti að renna til
konungs og með
niðurfellingu sektarin-
nar var verið að hafa fé af
hans hátign. Jafnframt
neitaði Gottrup að samþykkja allar aðrar „for-
líkanir“ sem Páll hafði gert í málum hans að sér
fjarstöddum.28
Gottrup skrifaði til Rentukammers 23. júlí
1706 og kvartaði yfir þeim órétti sem hann væri
beittur af Müller amtmanni og Páli Vídalín.
Ástæðuna sagði hann vera persónulega óvild og
hatur amtmannsins í sinn garð.29
GOTTRUP OG EKKJURNAR
Fljótlega skiptu Árni og Páll nokkuð með sér
verkum varðandi þau störf sem þeim voru falin í
tengslum við jarðabókargerðina. Árni sinnti mest
bréfaskriftum og kvörtunum almúgans en Páll
ferðaðist um og skráði jarðir. Heima í héraði var
Páll þó fús til að hlýða á kvartanir Húnvetninga.
Tvær ekkjur gáfu vitnisburð um samskipti sín við
Gottrup lögmann og umboðsmenn hans heima
hjá Páli varalögmanni í Víðidalstungu.
Ófögur er lýsing ekkjunnar Ingibjargar
Pálsdóttur á viðskiptum hennar við Gottrup og
umboðsmenn hans, sem skráð var eftir henni 17.
janúar 1703. Ingibjörg leigði hálfa jörðina
Miðhús í Neðra Vatnsdalshreppi og sagðist hafa
tekið jörðina í votta viðurvist heima af Gottrup í
stofunni á Þingeyrum árið 1700. Hún skilaði
leigum til lögmanns en þá stóðu eftir 60 fiskar af
landskuld. Næsta vetur áttu Ingibjörg og synir
hennar við veikindi að stríða svo að lítið gekk því
að ná heim útheyi sem hún átti á engjunum. Af
þessum sökum varð heylaust hjá þeim í þriðju
viku góu og báðar leigukýrnar urðu síðbærar.
Ingibjörg leitaði á náðir lögmanns og bað
hann að láta sig hafa snemmbæra kú í skiptum
fyrir aðra síðbæruna. Lögmaður lofaði því ekki,
en á Mikjálsmessu var henni send geldmjólk kýr frá Hnausum
sem mjólkaði mörk í mál, en í staðinn tekin önnur síðbæran
sem þá mjólkaði 4 merkur í mál. Þegar heylaust varð hjá
henni geltust báðar kýrnar.
Þegar hér var komið sögu
komu nokkrir sendimenn
lögmanns og tóku kúgildin
í burtu, þessar tvær kýr og 6
ær og að auki eina á og
tvo gemlinga. Ekki
afhenti hún eða synir
hennar gripina. Ingibjörg sat
nú áfram á jörðinni.
Nokkru fyrir fardaga
komu hreppstjórar og lögsagnari og
heimtuðu af henni landskuldina. Hún
svaraði að ekki væru enn komnir fardagar,
en þá skyldi hún fara til lögmanns og greiða
skuldina sem eftir stóð hjá henni. Einnig
hafði Ingibjörg 20 pör sokka sem hún ætlaði
sem greiðslu upp í skuldir sínar. Þeir sögðu þá
ógilda og neituðu að taka við þeim.
Mennirnir létu nú greipar sópa og tóku
allt nýtilegt, brutu upp kistu og tóku úr henni
það sem þeim leist á. Flestir umboðsmanna
87
Guðrún Bjarnadóttir
Friðrik IV
Stiftamtmaður
U.C. Gyldenlöve
Amtmaður
Christian Müller
Landfógeti
Páll Beyer
2 lögmenn
Sigurður Björnsson
og Lauritz Gottrup
Í D
an
m
ö
rku
Á
Íslan
d
i
Valdapýramíðinn í
stjórnkerfinu 1705
Ófögur er lýsing
ekkjunnar Ingibjargar
Pálsdóttur á viðskiptum
hennar við Gottrup og
umboðsmenn hans