Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1998, Side 85

Afhverju leggjum við stuud á guðfrœði?
legri umfjöllun verið mjög áberandi og hafa guðfræðingar skipst í fylkingar eftir
skoðunum sínum í þessum efnum.3
Samspil guðlegrar opinberunar og mannlegrar reynslu
í fyrsta bindi ritraðar sinnar um samstæðilega guðfræði, sem kom út árið 1951,
setur þýski guðfræðingurinn Paul Tillich fram grundvöllinn að guðfræði sinni.4
Þar segir hann meðal annars: Guð svarar spumingum fólksins, þess vegna spyr
guðfræðin spuminga sem tilheyra mennskri tilvem og hún mótar síðan svörin
sem fást í sjálfs-opinberun Guðs í samræmi við spurningamar. Þannig túlkaði
Tillich þau órofa tengsl sem hann áleit vera á milli spurninga manna og guðlegrar
opinberunar eða svara. Það er einmitt samspil hins mannlega og guðlega sem
mótar gmndvöllinn að guðfræðilegri aðferðafræði Tillichs sem hann kallaði
hliðstæðu-aðferð („method of correlation"). Guðfræði Tillichs, sem einkennist
af trúvörn, byggir á þeimi sannfæringu að opinbemn Guðs svari þeim spuming-
um sem liggja til gmndvallar mennskri tilvem og þess vegna eigi hinn kristni
boðskapur erindi til fólks á öllum tímum, einnig á okkar tímum.5
„Engin spurning verður til (og ekkert svar er gefið!) í sögulegu tómarúmi;
það er ákveðinn einstaklingur sem spyr á ákveðnum tíma og á ákveðnum stað“,
segir kanadíski guðfræðingurinn Douglas John Hall í bók sinni um Guð og þján-
inguna.6 Hall tekur það fram að sögulegar aðstæður skipti ekki alltaf jafn miklu
máli, áhrifin fari eftir eðli spurningarinnar. Eigi að síður leggur hann áherslu á
mikilvægi sögulegra aðstæðna fyrir guðfræðilega umfjöllun, þar sem forsendan
fyrir því að sannleikans sé leitað í einlægni og hann rannsakaður og túlkaður sé
sú að trúin og kenningin horfist í augu við þær spurningar, viðhorf, gildismat,
3 Friedrich Schleiermacher (1768-1834) hefur verið talinn upphafsmaður nútfma túlkunarkenn-
inga, en einnig hefur honum hlotnast sá heiður að vera kallaður faðir mótmælendaguðfræði nú-
tímans. Schleiermacher taldi að ekki nægði að beita ákveðnum grundvallarreglum við túlkun á
texta heilagrar ritningar, en til þess að brúa bilið milli ritunartíma Biblíunnar og samtíma les-
andans lagði Schleiermacher fram „sálfræðilega túlkunaraðferð". Sjá Braaten og Jenson:
Christian Dogmatics, vol. 1, bls. 21.
4 Paul Tillich (1886-1965) hefur haft ómæld áhrif á guðfræðiumræðu 20. aldarinnar, beggja
megin Atlantshafsins, en guðfræði hans var undir miklum áhrifum frá guðfræði Friedrichs
Schleiermachers. Bæði Schleiermacher og Tillich hafa verið mjög umdeildir fyrir áherslur sín-
ar á þá tegund guðfræði sem kölluð hefur verið guðfræðin að neðan („von unten“), af því að
hún gefur mannlegri reynslu miðlæga stöðu. Engu að sfður fer þeim guðfræðingum fjölgandi,
sem líkt og Schleiermacher og Tillich leggja áherslu á mikilvægi mannlegrar reynslu í guð-
fræðilegri umræðu. Tillich skrifaði trúfræði sína (Systematic Theology) í lok starfsferils síns í
þremur bindum. Kom fyrsta bindið út árið 1951, en hin tvö árin 1957 og 1963.
5 Sjá Tillich: Systematic Theology, vol. 1, bls. 59-64.
6 Hall: God and Human Sufferíng, bls. 24.
83