Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1998, Page 148

Jón Sveinbjörnsson
Hættan felst í því að biblíutextinn missi tengsl við nýja lesendur og þá kemur
upp krafa um nýjan texta. Þeir sem eru handgengnir eldri þýðingunum eru oftast
ósáttir við breytingar og er það að mörgu leyti skiljanlegt. Hér verður á einhvem
hátt að fara bil beggja. Það er eins og innihald Ritningarinnar sprengi af sér form-
ið og krefjist nýs búnings á vissum tímabilum. Á sextándu öld komu fram margar
þýðingar á ritningunni sem áttu eftir að móta biblíumálfarið allt fram á þessa öld.
Á tuttugustu öldinni hafa einnig komið út margar áhugaverðar þýðingar og mikil
gróska hefur verið í þýðingarfræðum sem endist vonandi fram á nýja öld.
Að lesa „fyrir“ og lesa „með“
Guðfræðingar og prestar sem vinna við að túlka texta og uppfræða um kenningar
Biblíunnar geta aldrei lesið fyrir aðra. Gamall málsháttur segir að víst megi
teyma uxann til vatnsins en ekki sé hægt að neyða hann til að drekka.14Skýringar-
rit yfir bækur Biblíunnar gegna þýðingarmiklu hlutverki við að aðstoða menn
við að skilja hvað stendur í Biblíunni og öll uppfræðsla er að sjálfsögðu af hinu
góða en hún kemur ekki í stað lestrar. Meginmarkmið guðfræðinnar ætti að felast
í að koma mönnum til að lesa Biblíuna og auðvelda þeim lesturinn. Hlutverk
guðfræðingsins er að lesa með öðrum en ekki að lesa fyrir aðra.
Félagssiðfræðingurinn D.W. Tracy talar um þrenns konar lesendur:15 (a) les-
endur í kirkjunni, (b) lesendur í háskólasamfélaginu og (c) almenna lesendur.
Lesendur í kirkjunni hafa verið uppfræddir í kristinni kenningu og leitast fyrst og
fremst við að lesa Biblíuna innan hugtakakerfis kristninnar. Fræðslan fer yfirleitt
fram á vegum safnaða og kirkjudeilda þar sem mönnum er kennt málfar kristn-
innar til þess að auðvelda þeim að lesa Biblíuna og taka þátt í helgihaldi kirkj-
unnar. Fólk þarf að vera uppfrætt um kristna kenningu til þess að það geti til-
einkað sér innihald Nýja testamentisins. Lesendur í háskólasamfélaginu lesa
Nýja testamentið út frá fræðilegum líkönum og aðferðum sem ritskýrendur hafa
komist að í rannsóknum sínum og eiga að geta gert grein fyrir. Almennir lesend-
ur lesa meira og minna út frá samtímalegum lestrarvenjum. Nútíma þjóðfélag
einkennist af fjölhyggju og hafa sennilega fæstir tileinkað sér þann orðaforða
sem prestar og guðfræðingar nota. Þessir þrír lesendahópar skarast þó að meira
og minna leyti.
Kannanir á biblíulestri og trúarviðhorfum benda til þess að menn leggi oft
14 A.Kock & C. af Petersens, Östnordiska och latinska Medeltidsordsprák 1 nr. 110. Samfund til
udgivelse afgammel nordisk litteratur, XX. (Kpbenhavn) 1891-2; sbr. Dictionary of European
Proverbs. I-III. Routledge (London & New York) s. 1311.
15 D.W. Tracy, The Analogical Imagination. Christian Theology and the Culture of Pluralism.
SCM Press (London)1981.
146