Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1998, Side 172

Jón Sveinbjömsson
dæmisögur. Það er ekki hægt að ráða gátur fyrir aðra, þá missa þær kraft sinn og
sama er að segja um guðspjöllin.
Guðspjöllin eru „metafórur“ sem krefjast óskiptrar athygli og hugmynda-
flugs. Annars verða þau lokaðar dæmisögur fyrir þá sem standa fyrir utan. Vafa-
laust mætti setja þau í fegurri búning en það dugir ekki til, þau þarfnast þess að
menn lesi þau.
I þessari grein hef ég tekið til umfjöllunar „einfaldan" texta sem hefur sett
fram innihald gríska textans á skiljanlegu máli og í fljótu bragði er erfitt að sjá
hvernig hægt er að endurbæta þýðinguna sjálfa að nokkrum mun. Jafnframt hef
ég lesið textann „með“ væntanlegum lesanda þannig að hann geti sjálfur haldið
áfram lestrinum og lesið með öðrum lesendum.
Það var einkennandi fyrir kristindóminn strax í upphafi að boðskapurinn var
settur fram á máli viðtakenda. A sama hátt og Guð gerðist maður og gekk inn í
kjör manna hefur boðskapurinn verið frá upphafi á máli manna. Ekki er hægt að
ætlast til þess að allir lesi Nýja testamentið á grísku enda þyrftu menn þá að taka
upp grísku í stað íslensku til þess að textinn yrði hluti af daglegu lífi. Biblíutext-
inn þarf að geta skírskotað til hverrar kynslóðar og verið lifandi/virkur þáttur í
daglegu lífi manna á hverjum tíma. Hlutverk guðfræðinnar felst í að tilreiða text-
ann þannig að hann fái lesandann með í leikinn.
Samantekt
I fyrsta þætti er leitast við að skilgreina guðfræði Nýja testamentisins sem grein-
ingu og tilreiðslu texta til þess að menn geti lesið hann og unnið með hann.
Frumtextinn gegnir grundvallar hlutverki sem tjáning á atburðum í sögunni og
túlkun þeirra á málfari þess tíma en hver þjóð og kynslóð hefur þurft að klæða
frumtextann í eigin búning og nota hann í samhengi eigin aðstæðna. Þýðingarnar
gegna í þessu sambandi sama hlutverki fyrir lesendur sína eins og frumtextinn
gegndi fyrir upphaflega lesendur. Guðfræðin leitast við að kanna merkingarþætti
frumtextans og reyna að skilgreina hvernig menn notuðu hann. Hlutverk hennar
felst jafnframt og kannske fyrst og fremst í að rannsaka hvernig síðari lestrar-
samfélög hafa notað þýdda textann til að tjá lífsskilning sinn og hvort þörf sé á
nýjum texta við breyttar aðstæður.
I öðrum þætti er sett fram tillaga að aðferð til að lesa texta í þrem liðum. í
fyrsta lagi er leitast við að greina innihald textans í merkingarþætti og sýna
tengslin milli þáttanna í samhengi viðkomandi rits (co-text). í öðru lagi er reynt
að sýna fram á hvemig höfundur notaði textann til að tala við lesendur sína um
lífið og tilvemna í samhengi fyrstu aldar (context of situation). í þriðja lagi er
reynt að flytja lestrarferlið til nútíma aðstæðna, koma auga á hliðstæð stef og
170