Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1998, Qupperneq 201

Islensk biblíumálshefð
legar í þeim skilningi að inntak tiltekins texta er fœrt í íslenskan búning og oftar
en ekki verður naumast séð að um þýðingu sé að rœða. Þýðingar siðskiptamanna
eru hins vegar beinar eða nánast orðréttar enda vakti fyrir þýðendum að koma
guðsorði sem nákvœmast til skila. Afleiðing þýðingarstefnu siðskiptamanna
varð m. a. sú að þýðingar þeirra leyna ekki uppruna sínum, orðaröð er oft út-
lenskuleg og mikið er um tökuþýðingar. Að þessu leyti er mikill munur á elstu
textum og biblíutextum siðskiptamanna. Stfll siðskiptamanna á Biblíunni hélst í
stórum dráttum óbreyttur nœstu 250 árin, frá Guðbrandsbiblíu (1584) til Viðeyj-
arbiblíu (1841), en með rómantísku stefnunni urðu margþœttar breytingar á ís-
lensku þjóðlífi og afstöðu manna. Þjóðemiskennd efldist og vakning varð um
málrœkt og málfarsleg efni og þessa má glöggt sjá stað í Viðeyjarbiblíu sem tek-
ur fyrri biblíuútgáfum um margt fram. Til að gefa nokkra hugmynd um mismun
biblíutexta frá ólíkum tímabilum skulu sýnd þrjú textabrot. Dœmin eru tilgreind
í aldursröð og innan sviga er getið heimildar eða biblíuútgáfu:
(1) (Job 2, 4): Sá þykir eldurinn heitastur, er á sjálfum liggur (Hóm 144). Húð fyrir húð og allt
hvað maðurinn hefur til þá gefur hann fyrir sitt líf (GÞ). húð fyrir húð, og allt hvað maðurinn á
það gefur hann fyrir sitt líf (Víð). Húð er yfir húð, og allt, sem maðurinn á, gefur hann fyrir líf
sitt (1912). Nœr er skinnið en skyrtan, og fyrir líf sitt gefur maðurinn allt sem hann á (1981).
(2) (1. Sam 17, 43fí): Hvort em eg hundur er þú smásveinn gengur í mót mér sem þú œtlir að
lurka mig. Sest hann þá niður og tók að bölva Davíð í sínum gœskulausum guðum. Og enn seg-
ir hann svo: Kom hingað ef þú þorir og man eg skjótt gefa hröfnum hrœ þín og skógardýrum.
Davíð svaraði: Þú er kominn í mót mér með alvœpni en eg em víst vopnlaus sem þú sagðir því
að ekki er mitt traust undir herklœðum heldur treystumst eg í nafni drottins allsherjar og í krafti
guðs Gyðinga lýðs, hverja er þú hefir heims[k]lega hœtt í dag (Stj 464). Hvert em eg hundur að
þú kemur með einn staf í móti mér? Og hann bölvaði Davíð í sínum goðum og sagði til hans.
Kom til mín, eg skal þitt hold gefa fuglum loftsins og dýrum jarðar. En Davíð svaraði: Þú
kemur í móti mér með sverð, spjót og skjöld, en eg kem í móti þér í drottins Zebaoths nafni,
hver að er guð ísraels hers, þann þú hefur spottað (GÞ). er eg þá hundur, að þú kemur á móti mér
með staf? og Filisteinn formœlti Davíð við sinn guð. Og Filisteinn mœlti við Davíð: kom þú til
mín, svo eg gefi fuglum himins og dýrum merkurinnar (villu dýrum) þitt hold! Og Davíð sagði
til Filisteans: þú kemur á móti mér með sverð og spjót og lensu; en eg kem á móti þér í nafni
Drottins allsheijar, Guðs Israels fylkinga, sem þú hefir gjört háðung að (Við). Er eg þá hundur,
að þú kemur á móti mér með staf? Og Filistinn formœlti Davíð við guð sinn. Og Filistinn mœlti
við Davíð: Kom þú til mín, svo að ég gefi fuglum loftsins og dýrum merkurinnar hold þitt. Og
Davíð sagði við Filistann: Þú kemur á móti mér með sverð og lensu og spjót, en eg kem á móti
þér í nafni Jahve hersveitanna, Guðs herfylkinga ísraels, sem þú hefir smánað (1912). [Bin ich
denn ein Hund, das du mit Stecken zu mir kompst: Und fluchet dem David bey seinem Gott,
und sprach zu David. Kom her zu mir, ich wil dein fleisch geben den Vogeln unter dem Himel,
und den Thieren auff dem felde. David aber sprach zu dem Philister. Du kompst zu mir mit
schwert, spies und schilt. Ich aber kome zu dir im Namen des Herren Zebaoth des Gottes des
zeugs Israel, die du gehönet hast (Luth)].
(3) (1. Kor 15, 27): allir hlutir eru undir orpnir honum (Leif 158). Því að honum hefir hann alla
hluti undir sína fœtur gefið (OG). því allt hefir hann undir hans fœtur lagt (Við). því að allt hefir
hann lagt undir fœtur honum (1912).
199