Jökull


Jökull - 01.12.1984, Side 154

Jökull - 01.12.1984, Side 154
Öskufall var það mikið, að sporrækt var víða og askan sögð ljósleit eða ljósbrún á litinn. Sumir töldu sig finna brennisteinsþef en aðrir ekki. Mistrið og rykið var svo mikið á Fáskrúðsfirði og Breiðdalsvík, að vart var úti verandi. Skyggni var víða afar slæmt og oft ekki nema 2 km en þó var háskýjað. T. d. sást ekki til lands úr Papey þegar verst lét. Öskufalls varð aftur á móti ekki vart á bæjum í grennd Ódáðahrauns íÞingeyjarsýslum, né á bæj- um norðan Fljótsdalshéraðs. Ekki sáust þar önn- ur merki um eldgos. Þegar rofaði til um stund, að kvöldi þess 4., töldu menn á Breiðdalsvík sig sjá bjarma á vesturlofti skömmu eftir sólarlag. Telja verður vafasamt, að þetta sand- eða öskufall eigi rætur að rekja til eldgoss á hálendinu og verða hér færð fyrir því nokkur rök. Þann 4. nóvember skall á norðvestanstormur um mestan hluta landsins (Veðráttan 1933) og stóð allan þann dag, en þann 5. gekk veður niður. Um kvöldið 5. og nóttina á eftir brá til austlægðar áttar og rigningar og hvarf þá mistrið alveg. Þess er getið, að allt fram undir þetta hafi verið mjög snjólétt eða nær snjólaust á hálendinu norðan Vatnajökuls. Því er líklegast að stormurinn hafi feykt með sér mold og sandi ofan af hálendinu. Litur úrfellisins ber þess einnig vitni, að vart hefur askan verið fersk, því þá er hún svört en ekki brúnleit. ELDGOSIÐ í NÓVEMBER- DESEMBER 1933 Helstu heimildir um þetta gos er að finna í dagblöðum frá þessum tíma en einnig í Veður- farsbókum frá veðurathuganastöðvum á Norður- og Austurlandi. Auk þess hef ég reynt að hafa upp á mönnum, sem muna þennan atburð. Athuganir tengdar eldgosinu 28. nóvember í Víðikeri heyrðist brestur mikill, sem síðar var settur í samband við eldgosið (Nýja Dagblaðið. 31. tbl.) 29. nóvember Mikil móða á lofti, líkust öskumóðu segir í Veðurfarsbók (1933) frá Höfn í Bakkafirði. Þó varð eigi vart öskufalls. 30. nóvember Upp úr hádegi eða síðari hluta dags sáust eldar frá efstu bæjum í Bárðardal. Frá Víðikeri sáust síðari hluta dags greinilega eldsúlur á lofti og bar þær yfir Trölladyngju (Nýja Dagblaðið 30. tbl.). Frá Svartárkoti sáust eldar á 4—5 stöðum upp úr hádeginu og virtust bera yfir Þríhyrning (Nýja Dagblaðið 31. tbl.). Morgunblaðið (281. tbl.) hefur eftir símtali við Víðiker, að í Ijósaskiptun- um þá um kvöldið hafi sést 5 gosstrókar í stefnu á Trölladyngju. Þeir voru með litlu millibili og þótti það benda til sprungugoss. 1. desember Nýja Dagblaðið (31. tbl.) skýrir svo frá að mikið þykkni hafi verið á lofti í suðausturátt frá Akureyri og óvenjulegur roði á suðurlofti að sjá úr Þingeyjarsýslu. Morgunblaðið (281. tbl.) getur þess, að frá Víðikeri hafi sést tveir gosstrókar um stund þá um daginn. Gunnbjörn Egilsson (munnl. uppl.) kom þetta kvöld í Víðiker ásamt nokkrum skólapiltum úr MA. Hann segist hafa séð blossa um kvöldið í stefnu á Trölladyngju. Sverrir Tryggvason (munnl. uppl.) segir, að mið- ið frá Víðikeri hafi verið yfir Trölladyngju vest- anverða. Þennan dag var nokkuð mikil gráleit móða í Bakkafirði en ekki varð vart öskufalls (Veðurfarsbók 1933). 2. desember Steinþór Sigurðsson og félagar voru á ferð í Ódáðahrauni þennan dag og eitt sinn urðu þeir varir við bjarma á himni, en gátu ekki áttað sig á stefnu, þar sem þeir voru í dalverpi einu er bjar- mann bar yfir (Morgunblaðið, 283. tbl.). 3. desember Frá Mýri í Bárðardal, og e. t. v. víðar, sáust 3 eldstólpar þennan dag svipaðir og sést höfðu fyrr frá Víðikeri (Morgunblaðið, 383. tbl., Nýja Dag- blaðið, 33. tbl.). Á Glettinganesi varð fé hálsótt af öskuryki sem féll í hægviðri (Veðurfarsbók, 1933). 4. desember Steindór Steindórsson gekk á Súlur við Akur- eyri aðfaranótt 4. desember og taldi sig sjá bjarma í um 10 mínútur í suðri, sem stafað gæti af eldsumbrotum. Mökk bar við bjarmann og hækk- aði hann og lækkaði til skiptis. Vegna dumbungs 152 JÖKULL 34. ÁR
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196

x

Jökull

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.