Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2011, Side 48

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 4. tbl. 87. árg. 201144
kynnisbréf í pósti heim til sín þar sem rannsóknin var útskýrð.
Litið var á það sem upplýst samþykki ef þátttakendur svöruðu
spurningalistanum.
Framkvæmd
Rannsóknin var gerð á Landspítala haustið 2010. Notað var
kannanakerfið Lime Survey og spurningalisti sendur rafrænt til
allra annars árs hjúkrunarnema við Háskóla Íslands (n=82) og
til allra starfandi hjúkrunarfræðinga á kvenna­ og barnasviði,
geðsviði og bráðasviði Landspítalans (n=381). Spurningalisti var
sendur í pósti til 13 meistaramenntaðra hjúkrunarfræðinga með
reynslu af verkjameðferð. Nöfn og netföng hjúkrunarfræðinga
voru fengin úr starfsmannaskrá LSH og nöfn og netföng
hjúkrunarfræðinema frá nemendaskrá HÍ. Meistaramenntaðir
hjúkrunarfræðingar með reynslu af verkjameðferð voru valdir
með þægindaúrtaki. Þeir fengu spurningalistann sendan í
pósti þar sem það þótti auðveldara í framkvæmd en að gera
sérstaka könnun fyrir þá í Lime Survey.
Úrvinnsla
Lýsandi tölfræði, ANOVA og línuleg aðhvarfsgreining voru
notuð við gagnaúrvinnslu og marktektarmörk voru sett við
p<0.05. Cronbachs alfa var notað til að reikna út innra réttmæti
mælitækisins í heild sinni þó svo að það meti tvö hugtök; þekkingu
og viðhorf. Þetta er gert samkvæmt ráðleggingum höfunda
þar sem töluverð skörun er talin vera á þessum hugtökum og
þeim spurningum sem þau mæla (Ferrell og McCaffery, 2008).
Línuleg aðhvarfsgreining (linear regression) var notuð til að skoða
samband milli réttra svara og heildaskors til að meta hvaða
spurning hefði mest forspárgildi um gengi þátttakenda.
NIÐURSTÖÐUR
Svör bárust frá 170 þátttakendum, þar af voru 25 hjúkrunarnemar
(14,7% þátttakenda), 135 almennir hjúkrunarfræðingar (79,4%
þátttakenda) og 10 meistaramenntaðir hjúkrunarfræðingar
með reynslu af verkjameðferð (5,9% þátttakenda). Almennir
hjúkrunarfræðingar í úrtakinu sinntu sjúklingum með verki
í mismiklum mæli. Hjúkrunarfræðingar á geðsviði sinntu
sjaldnast fólki með verki, en um 20% þeirra sögðust oft eða
mjög oft sinna sjúklingum með verki. Þetta hlutfall var 60%
meðal hjúkrunarfræðinga á kvenna og barnasviði og 98%
meðal hjúkrunarfræðinga á bráðasviði.
Svörun meðal hjúkrunarfræðinema var 30,5% og voru flestir
þeirra á aldrinum 20­30 ára (76%). Svörun meðal almennra
hjúkrunarfræðinga var 35,4% og voru flestir þeirra á aldrinum
31­40 ára (33,1%) og flestir höfðu unnið við hjúkrun í 15
ár eða lengur (38,5%). Svörunin meðal meistaramenntaðra
hjúkrunarfræðinga með reynslu af verkjameðferð var 76,9%.
Nánari lýsingu á þátttakendum má sjá í töflu 1.
Meðaltal stigafjölda (sf) allra þátttakenda á K&A­SRP var
24,3 ( 7,1), spönn 5 til 39, en hæsta mögulega skorið var
39 og lægsta 0. Meðalskor hjúkrunarnema var 23,7 (5,4),
almennra hjúkrunarfræðinga 26,6 (4,9) og meistaramenntaðra
hjúkrunarfræðinga með reynslu af verkjameðferð 34,8 stig
(3,2). Skorið var hærra eftir því sem menntun og sérhæfing var
meiri. Þannig höfðu almennir hjúkrunarfræðingar hærra skor
en hjúkrunarnemar og hjúkrunarfræðingar með meistarapróf
höfðu hærra skor en almennir hjúkrunarfræðingar. Þessi
munur reyndist marktækur á milli hópa [F=18,13; df 2,167;
p<0.0001]. Samanburður milli allra hópa innbyrðis með Tukeys
prófi var einnig marktækur (p<0.05).
Innri áreiðanleiki (Cronbachs alfa) fyrir listann í heild sinni
reyndist vera 0,75. Sú spurning sem hafði mest forspárgildi
um gengi þátttakenda á spurningalistanum í heild sinni var rétt/
rangt spurning þar sem spurt var hvort hvetja ætti sjúklinga
til að þola verki eins lengi og þeir geta áður en ópíoíðar eru
notaðir. Spurningunni svöruðu yfir 90% þátttakenda á réttan
hátt. Þeir sem svöruðu spurningunni rétt voru að jafnaði með
10,11 stigum hærra heildarskor (95%CI: 6,65 –13,58) en þeir
sem að svöruðu spurningunni rangt.
Tæplega helmingi spurninga (17) var rétt svarað af yfir 80%
þátttakenda. Þegar einstakar spurningar eru skoðaðar má sjá
að það eru aðeins 8 spurningar sem færri en 50% þátttakenda
svara rétt. Sú spurning sem verst kom út var rangt svarað af
75% þátttakenda.
UMRÆÐA
Hjúkrunarfræðingar eru í lykilstöðu varðandi verkjamat og
meðferð skjólstæðinga sinna og því mikilvægt að þeir hafi góða
þekkingu og jákvætt viðhorf til verkja og verkjameðferðar. Til
að hægt sé að meta árangur íhlutana sem beinast að því að
bæta þessa þætti hjá hjúkrunarfræðingum er nauðsynlegt að
hafa aðgang að réttmætum og áreiðanlegum mælitækjum.
Mælitækið reyndist búa yfir ásættanlegum innri áreiðanleika í
þessari rannsókn eða 0,75. Ekki kemur á óvart að áreiðanleiki sé
ekki meiri þar sem mælitækið metur í raun tvö hugtök, þekkingu
og viðhorf. Hugtökin eru hins vegar nátengd eins og bent er á
hér að framan og því mæla höfundar mælitækisins með því að
listinn sé metinn í heild sinni (Ferrell og McCaffery, 2008).
Niðurstöður þessarar forprófunar styðja þá tilgátu að mælitækið
sé fært um að greina á milli hópa sem taldir eru búa yfir
mismikilli þekkingu á verkjum og verkjameðferð. Það er í
samræmi við aðrar rannsóknir svo sem Tse og Chan (2004)
sem prófuðu kínverska útgáfu listans.
Vert er að benda á að í úrtaki almennra hjúkrunarfræðinga voru
hjúkrunarfræðingar með framhaldsnám að baki, diplómanám
og meistaranám. Einhverjir þessara hjúkrunarfræðinga kunna
einnig að hafa haft mikla reynslu af meðferð verkja. Hins vegar
er hópur almennra hjúkrunarfræðinga mun fjölbreyttari en
hópur meistaramenntaðra hjúkrunarfræðinga með reynslu af
verkjameðferð sem allir voru valdir til þátttöku vegna þekkingar
sinnar og reynslu. Höfundar telja því að það rýri ekki gæði
rannsóknarinnar eða niðurstöður hennar að í hópi almennra
hjúkrunarfræðinga, sem var langfjölmennasti hópurinn, kunni
að hafa verið hjúkrunarfræðingar með mikla þekkingu og
reynslu af verkjameðferð.