Þjóðmál - 01.06.2010, Blaðsíða 34

32 Þjóðmál SUmAR 2010
Í ljósi þess hversu fátæklegt var um að litast í
skjalageymslum fjármálaráðuneytis og efnahags­
og viðskiptaráðuneytis fór höfundur þess á
leit við þá Steingrím J . Sigfússon fjármála­
ráðherra og Gylfa Magnússon, efna hags­ og
við skipta ráðherra, að þeir veittu hon um viðtal .
Var beiðni þar að lútandi send bréfl eiðis hinn
9 . nóvember 2009 .78 Ritari fjár mála ráð herra
hringdi til undirritaðs að morgni 11 . des ember
og tilkynnti honum að ráðherra hefði neitað
honum um viðtal . Hins vegar mætti undir ritaður
eiga von á bréfi þar sem afstaða ráðu neytisins yrði
skýrð frekar . Það bréf barst aldrei . Skömmu fyrir
áramótin hringdi höfundur til ritara efnahags­
og við skiptaráðherra og spurð ist fyrir um afdrif
beiðnar innar um viðtal við ráð herrann . Ritarinn
kvaðst myndu kanna málið .
Skömmu eftir áramót bárust höfundi svar bréf
viðvíkjandi beiðnum um viðtöl við ráð herrana .
Bréfið frá fjármálaráðuneytinu var svohljóðandi:
Vísað er til bréfs yðar, dags . 9 . nóvember 2009
þar sem þér óskið eftir viðtali við fjár mála ráð­
herra vegna ofangreindrar rann sóknar, en þ . 8 .
nóvember s .l . mun ráðu neytið hafa sent yður
ýmis gögn er tengjast máli þessu
Með hliðsjón af eðli málsins mun ráðherra
ekki vera til viðtals .79
Svar efnahags­ og viðskiptaráðuneytis var á þessa
leið:
Vísað er til bréfs yðar, dags . 9 . nóvember
2009, þar sem þér óskið eftir viðtali við efna­
hags­ og viðskiptaráðherra vegna rann sóknar
á aðdraganda þess að Straumur­Burð ar ás fjár­
festingabanki hf . var færður undir skilanefnd
á vegum Fjármálaeftirlitsins, en þann 19 .
nóvember sl . mun ráðuneytið hafa sent yður
ýmis gögn er tengjast máli þessu .
Með hliðsjón af eðli málsins mun ráðherra
ekki vera til viðtals .80
Bæði eru þessi bréf dagsett 12 . janúar 2009 .
78 Bréf höfundar til Gylfa Magnússonar og Steingríms J .
Sigfússonar, dags . 9 . nóvember 2009 .
79 Bréf Hafdísar Ólafsdóttur og Margrétar Guðrúnar
Ormslev til höfundar, dags . 12 . janúar 2010 .
80 Bréf Jónínu S . Lárusdóttur og Kjartans Gunnarssonar
til höfundar, dags . 12 . janúar 2010 .
Seinna bréf undirritaðs til Fjármálaeftirlitsins
var póstlagt hinn 8 . janúar og hefur líkast til
borist 9 . eða 10 . sama mánaðar . Ekki verður
fullyrt um að tengsl séu þarna á milli en sérstakt
er að ráðuneytin tvö „samhæfi framburð sinn“
skyndilega með þessum hætti og svo löngu eftir
að beiðnirnar um viðtöl bárust þeim .
Agaleysi í stjórnsýslu
Þeim er þetta ritar þykir með öllu ótækt að ekki liggi fyrir fullnægjandi gögn um
svo viðurhlutamikla viðburði sem raktir eru í
greininni hér að framan . En það er ekki einasta
að skjalavarsla virðist í megnasta ólestri heldur
er erindum borgaranna ekki sinnt . Reynsla
undirritaðs er sú að stofnanir hins opinbera
svara ekki erindum nema þau séu ítrekuð og
oft þarf að ítreka margsinnis . Þessu er öfugt
farið í nágrannalöndum . Höfundur hefur við
rannsóknir sínar einnig þurft að leita til erlendra
stofnana, þar á meðal breska fjármálaeftirlitsins .
Afgreiðsla erinda við þá stofunun er til
mikillar fyrirmyndar, en þarlendri löggjöf um
upplýsingamál (Freedom of Information Act)
er fylgt til hins ýtrasta . Til að mynda upplýsir
stofnunin undireins um það þegar mál hefur
borist henni til meðferðar .
Það er óþolandi fyrir réttaröryggi borgaranna ef
ómögulegt er að nálgast skjöl vegna þess eins að
ekki var hirt um að skrá þau og flokka, eða þá að
þeim hefur beinlínis verið fargað . Mér er ljóst að
borgarar hafa orðið fyrir stórkostlegu tjóni vegna
slælegrar skjalavörslu, að ekki sé talað um það ef
embættismenn hreinlega láta ógert að taka saman
gögn sem varða viðurhlutamiklar ákvarðanir .
Í nútímalegu lýðræðisríki hlýtur almenning ­
ur að gera þá skýlausu kröfu til ábyrgðarmanna
skjala að þeir færi mikilvægar upplýsingar sam­
visku samlega til bókar . Forstöðumenn ríkisstofn­
ana og aðrir embættismenn bera raunverulega
ábyrgð að lögum, og leita verður leiða til að
stofnanir hins opinbera hlíti fyrirmælum laga
um skráningu og frágang skjalasafna . Skipulögð
vinnubrögð í þessum efnum krefjast þó ekki
gríðarflókinna kerfa eða himinhárra fjármuna úr
opinberum sjóðum . Heilbrigð skynsemi og agi
ætti að vera mönnum ágætt leiðarljós .