Þjóðmál - 01.06.2010, Blaðsíða 46

44 Þjóðmál SUmAR 2010
fyrir dómi . Þá telja nefndarmenn sig augljóslega
hafa fengið heimild til að þess að leggja sjálfir
eigið mat á fyrra frjálst mat stjórnvalda á þeim
aðstæðum sem uppi hafa verið hverju sinni,
umfram það sem lýtur að ólögmætum eða ómál­
efnalegum sjónarmiðum, og telja sig þannig
hafa ríkari heimild en dómstóll hefði .
Ekki er allt búið enn . Í 19 . gr . laga nr . 142/2008
er þeim borgurum, sem telja nefndarmenn hafa
brotið gegn rétti sínum, bannað að leita réttar
síns gagnvart þeim í einkamáli og einnig eru
þeir borgarar sviptir úrræði 2 . og 3 . tl . 242 . gr .
almennra hegningarlaga nr . 19/1940 . Eykur
það enn á sérstöðu nefndarinnar, þótt taka megi
fram, því ótengt, að vafasamt er að slíkt bann
fái hér staðist . Hér vill svo til að nefndinni er
í 1 . gr . beinlínis sigað á það fólk sem átti að
annast „framkvæmd laga og reglna um fjármála­
starfsemi á Íslandi og eftirlit með henni“ og
kemur þar ekki margt fólk til greina . Er mjög
vafasamt hvort staðist getur ákvæði 1 . mgr . 70 .
gr . stjórn arskrárinnar að takmarka með þessum
hætti þau borgararéttindi að fá úrlausn um rétt­
indi sín fyrir dómi og sérstakt athugunarefni
þar að auki hvort það standist ákvæði 1 . mgr .
65 . gr . stjórn arskrárinnar að þrengja svo mjög
að borg ara réttindum sérvalins fámenns hóps
til að leita réttar síns fyrir dómstólum . En úr
þessum álitaefnum verður vissulega ekki skorið
á þessum vettvangi .
Þá vekur athygli að jafnvel embætti umboðs­
manns Alþingis er tekið frá þeim borgurum
sem hér eiga í hlut . Í 2 . mgr . 17 . gr . laga um
nefndina er borgurunum sérstaklega bannað að
kvarta til umboðsmanns Alþingis vegna starfa
nefndarinnar, svo alger skal ósnertanleiki nefnd­
armanna vera . Reynt er að girða fyrir með öllum
ráðum að nefndarmenn þurfi nokkurn tíma að
standa nokkrum skil á nokkurri gjörð sinni eða
orðum . Vekur það sérstaka athygli í ljósi þess að
nefndin er sett á fót í framhaldi af kröfu um að
sem flestir „axli ábyrgð“ .
Varla dregur það úr sérstöðu nefndarinnar
að einstakir nefndarmenn hafa lýst því yfir að
nefndin muni flytja verstu tíðindi sem nokkur
nefnd hafi nokkru sinni flutt nokkurri þjóð .
Einn nefndarmaður hefur hvatt til þess að
störf verði lögð niður í landinu í tvo til þrjá
daga svo þjóðin geti lesið ritsmíð nefndarinnar .
Sami nefndarmaður mun sagst hafa grátið á
nefndarfundum .
Þegar á allt þetta er horft, blasir við að nefnd
samkvæmt lögum nr . 142/2008 er einstök .
Nefnd inni eru færðar nær ótakmarkaðar heim­
ild ir til að afla gagna og fá fram svör, og á eftir það
að gefa álit á orsökum og afleiðingum umtöluð­
ustu atburða í íslensku samfélagi undanfarna
ára tugi og benda á fólk sem beri ábyrgð á þeim .
Sjálfi r bera nefndarmenn enga ábyrgð, hvernig
sem þeir fara með nær ótakmarkaðar heimildir
sínar . Meðal þeirra sem nefndin hefur kallað
fyrir og beint að erindi, sambærilegu við því
sem mér var sent, eru einstaklingar sem unnið
hafa sitt ævistarf í þjónustu íslenska ríkisins í
tengslum við íslenskan fjármálamarkað og efna­
hags líf . Má færa fyrir því augljós rök að fyrir
suma viðtakendur bréfa nefndarinnar sé niður­
staða hennar þýðingarmeiri en hefðbundin
dóms niðurstaða í einkamáli . Löggjafinn bann­
ar þeim borgurum, sem nefndin sneiðir að, að
leita réttar síns gegn nefndarmönnum . Niður­
stöðum nefndarinnar verður ekki vísað til
Þá vekur athygli að jafnvel embætti umboðs manns Alþingis
er tekið frá þeim borgurum sem hér
eiga í hlut . Í 2 . mgr . 17 . gr . laga um
nefndina er borgurunum sérstaklega
bannað að kvarta til umboðsmanns
Alþingis vegna starfa nefndarinnar,
svo alger skal ósnertanleiki
nefndarmanna vera . Reynt er að
girða fyrir með öllum ráðum að
nefndarmenn þurfi nokkurn tíma
að standa nokkrum skil á nokkurri
gjörð sinni eða orðum . Vekur það
sérstaka athygli í ljósi þess að nefndin
er sett á fót í framhaldi af kröfu um
að sem flestir „axli ábyrgð“ .