Þjóðmál - 01.06.2010, Blaðsíða 52

50 Þjóðmál SUmAR 2010
IV
Áður en vikið verður að einstökum tölu­sett um köflum í bréfi nefndarinnar, sem
for maður hennar afhenti mér óvænt að kvöldi
8 . febrúar s .l ., verður ekki komist hjá því að
gera alvarlegar athugasemdir við tilgreindar
fors endur þess, sem nefndin kveðst vera með
til athugunar hvort flokka megi undir mistök
eða vanrækslu mína og þá væntanlega félaga
minna í bankastjórn Seðlabanka Íslands, en
eins og kunnugt er ræður þar afl atkvæða
öllum ákvörðunum og hver bankastjóranna
þriggja hefur aðeins eitt atkvæði . Í mörgum af
þeim tilfellum, sem sögð eru vera „til athug­
unar“, er með orðalagi og rökstuðningi óbeint
gefið til kynna að nefndinni sé ekki ljós lagaleg
staða Seðlabanka Íslands annars vegar og Fjár­
málaeftirlitsins hins vegar, og að nefndin sé að
athuga hvort bankastjórninni kunni að hafa
orðið alvarlega á varðandi atriði, sem ágrein ingur
ætti ekki að vera uppi um við kunn áttumenn að
voru hreint ekki á valdsviði hennar . Þegar hins
vegar leikmenn kunna að lesa spurningar eða
athugasemdir nefndarinnar síðar meir, eiga þeir
á hættu að fá þá mynd, að Seðla bankanum hafi
verið ætlað allt annað og meira eftirlitshlutverk
en lög mæltu í raun fyrir um og hafi enn haft
vald sem löggjafinn hafði þó beinlínis fært frá
honum með skýrum og afger andi hætti . Þessar
lagaforsendur hef ég þegar reifað og hlýt að
nefna víða í athugasemdum mínum, því þessi
ótrúverðuga og ómálefnalega framsetning gerir
andmælanda iðulega mjög örðugt að svara
einstökum atriðum . Meginhlutverk nefnd­
ar inn ar er að leita sannleikans . Vera má að
nefnd in finni hann ekki allan, en hún þarf
að leita hans fordómalaust og án fyrirfram
gefi nnar niðurstöðu . Og það gengur einnig
þvert á lagafyrirmæli ef nefndin sjálf afbakar
sann leikann, fyrir gáleysi eða mistök . Virðist
nefndin þannig alls ekki hafa hliðsjón af hinni
almennu lögmætisreglu, sem kveður á um
(í tilfelli Seðlabankans) að bankinn, og þar
með bankastjórnin, hvorki á né má fara út
fyrir valdsvið sitt að lögum, og vísast um það
til umfjöllunar í síðasta kafla . Þær ábendingar
umboðsmanns Alþingis um lögmætisreglu og
nauðsyn þess að hvert stjórnvald virði til fulls
mærin við annað, sem þar voru raktar, eru réttar
og í samræmi við vandaða stjórnsýslu . Seðla­
banka Íslands bar sérstaklega að gæta þess að
halda sig örugglega innan valdheimilda sinna og
þá einnig gagnvart öðrum stofnunum á sama
sviði, ekki síst Fjármálaeftirlitinu . Þetta verða
menn að hafa í huga þegar horft er til baka .
Sá lagaskilningur sem þarna er lýst er í til viki
Fjármálaeftirlitsins og Seðlabanka Íslands árétt ­
aður í samstarfssamningi þessara stofnana þar
sem segir:
„Markmið samningsins er að samningsaðilar
hafi eftirfarandi meginatriði að leiðarljósi í sam­
starfi sínu:
Að ábyrgð hvors aðila og verkaskipting þeirra
sé skýr, bæði í innbyrðis samstarfi þeirra og
gagn vart fyrirtækjum á fjármálamarkaði og
almenn ingi .
Að tryggt verði að öllum tvíverknaði í sam­
eiginlegri starfsemi aðilanna verði haldið í al­
gjöru lágmarki, bæði til að koma í veg fyrir
óhag ræði fyrir þá sem hagsmuna eiga að gæta
og til þess að lágmarka kostnað í starfsemi
aðilanna .“
Mörg og jafnvel flest þau álitaefni, sem nefnd in
segist hafa til athugunar að áfellast banka stjórn
Seðlabankans fyrir, byggjast beinlínis á því,
að bankastjórninni hafi eftir á að hyggja verið
rétt að ganga gegn beinum lagafyrirmælum,
Þegar hins vegar leikmenn kunna að lesa spurningar eða
athugasemdir nefndarinnar síðar
meir, eiga þeir á hættu að fá þá
mynd, að Seðla bankanum hafi
verið ætlað allt annað og meira
eftirlitshlutverk en lög mæltu
í raun fyrir um og hafi enn haft
vald sem löggjafinn hafði þó
beinlínis fært frá honum með
skýrum og afger andi hætti .