Þjóðmál - 01.06.2010, Blaðsíða 37
Þjóðmál SUmAR 2010 35
Tal um sameign íslensku þjóðarinnar er einnig
markleysa . Sameign að lögum er eign, sem tveir
eða fleiri eiga ákveðinn eignarhluta í og hver
eigandi um sig hefur eignaraðild að sínum hluta
hlutfallslega . Loks er þess að geta að þjóð getur
ekki verið aðili að eign eða eignarréttindum,
sbr . ritsmíðar lagaprófessoranna Sigurðar Lín
dals og Þorgeirs Örlygssonar .
Þar sem (1) nytjastofnar geta ekki verið eign,
(2) sameign er rangnefni á efninu og (3) þjóð
getur ekki verið eigandi, er fyrsta grein lag anna
alltof ótraust til að hún geti hnekkt þjóðhags
lega miklum hagsmunum landsmanna bóta
laust .
Margir hafa bent á 3 . mgr . 1 .gr . laga nr .
38/1990 . „Úthlutun veiðiheimilda samkvæmt
lögum þessum myndar ekki eignarrétt eða
óaftur kallanlegt forræði aðila yfir veiði heim
ildum .”
Þessi málsgrein samrýmist ekki heimild til
fram sals á aflaheimildum í 11 . og 12 . grein
sömu laga sem skapar eignarrétt . Eignarréttur
án eignarréttar er öfugmæli . Það er regla í lög
fræði að ef lög samrýmast ekki öðrum lögum
verði önnur hvor lögin að víkja . Framsal afla
heimilda var heimilað með 11 . og 12 . gr laga
um stjórn fiskveiða nr . 38/1990, sbr . nú 12 . og
15 gr . laga nr . 116/2006 . Með þessari fram
sals heimild myndast eignarréttur sem nýtur
vernd ar stjórnarskrárinnar sem 3 . mgr . 1 . gr .
fisk veiði stjórn unarlaganna haggar ekki . Þrátt
fyrir orðin „óafturkallanlegt forræði aðila yfir
veiði heimildum“ verður að líta svo á að veiði
heimildirnar sé aðeins hægt að afturkalla með
eignarnámi, en þá verða öll skilyrði þess að vera
fyrir hendi þ . á m . að fullt verð komi fyrir .
Kvótar að verðmæti 2–300 milljarðar króna
eru bókfærðir sem eign í bókum íslenskra
útgerðarfyrirtækja . Með lögum frá 1997 var
bannað að afskrifa þessar eignir sem hækkar
því alla skatta af þeim .
Banana stjórnarskrá?
Þetta gera margir lögfræðingar og stjórn
málamenn sér ljóst . Því hafa þeir lagt til
að stofnuð verði ný tegund eignarráða,
svokallaður þjóðareignarréttur, sem festur
verði í Stjórnarskrá Íslands . Þessum eignarrétti
sé óheimilt að afsala með varanlegum hætti
til einstaklinga eða lögaðila . Með þessari
tillögu er verið með lævíslegum hætti að snúa
stjórnarskránni á hvolf, grafa undan sjálf stæði
kjósenda gagnvart ríkisvaldinu, skaða lýðræðið
og efla ráðstjórn framkvæmdavaldsins á kostn
að Alþingis á gerræðislegan hátt .
Það er eins og stjórnmálamenn séu að kjósa
sér nýja og bljúga þjóð þar sem landsmenn eiga
engar eignir sjálfir . Þetta hefur oft verið reynt
áður með hörmulegum afleiðingum .
Þetta er ekki orðið enn og vonandi verður
slík bananastjórnarskrá aldrei að veruleika .
Sú tillaga sem kemst næst því að gera kvót
ana að þjóðareign er tillaga Péturs H . Blöndal
alþingismanns . Hann leggur til að árlega verði
öllum landsmönnum, hverjum og einum
úthlut að jöfnum fiskveiðiheimildum sem þeir
gætu síðan selt hæstbjóðandi útgerð . Sann
ast sagna hefur enginn stjórnmálamaður eða
tals maður þjóðareignar tekið undir þessa hug
mynd Péturs .
Það sýnir betur en nokkuð annað að í raun
hefur aldrei staðið til að þjóðin eignaðist þessi
verðmæti . Allt tal um þjóðareign er aðeins
yfirvarp . Markmiðið er ríkiseign án bóta .
Íslenskur raunveruleiki
Regla sem felst í því að menn kaupi rétt
indi án þess að eignast þau vegna þess að
ríkið eigi þau eftir sem áður og geti tekið
þau til baka bótalaust stenst ekki íslenskan
raunveruleika og réttarfar . Þegar menn hafa
keypt verðmæti og greitt fyrir þau með eignum
sínum eða lánsfé færist eignarrétturinn yfir til
kaupandans og verður ekki af honum tekinn
nema að sanngjarnt endurgjald, í samræmi við
kaupverðið, komi fyrir þessi sömu verðmæti .
Eignarrétturinn lýtur skýrum reglum, sem eru
þekktar og menn hafa miðað við í samskiptum
sínum öldum saman .
Ef þeir sem keyptu kvóta ættu hann ekki og
yrðu að skila honum endurgjaldslaust myndi
skapast óþolandi réttaróvissa .
Tökum dæmi af tvennum hjónum . Önnur
hjónin kaupa bílaverkstæði fyrir 100 milljónir
króna en hin hjónin kaupa kvóta fyrir sömu
upphæð . Nú ætla þessi hjón að skilja . Hjónin
sem keyptu bílaverkstæðið gætu selt það til
að skipta búinu og þau bæði fengju sinn hlut
greiddan út . Ef um kvóta væri að ræða ættu
konan eða maðurinn án viðurkenningar á
eignarrétti ekki að fá neitt og þær 100 miljónir
sem þau festu í kvótanum væru tapaðar .