Þjóðmál - 01.06.2010, Qupperneq 37

Þjóðmál SUmAR 2010 35
Tal um sameign íslensku þjóðarinnar er einnig
markleysa . Sameign að lögum er eign, sem tveir
eða fleiri eiga ákveðinn eignarhluta í og hver
eigandi um sig hefur eignaraðild að sínum hluta
hlutfallslega . Loks er þess að geta að þjóð getur
ekki verið aðili að eign eða eignarréttindum,
sbr . ritsmíðar lagaprófessoranna Sigurðar Lín­
dals og Þorgeirs Örlygssonar .
Þar sem (1) nytjastofnar geta ekki verið eign,
(2) sameign er rangnefni á efninu og (3) þjóð
getur ekki verið eigandi, er fyrsta grein lag anna
alltof ótraust til að hún geti hnekkt þjóðhags­
lega miklum hagsmunum landsmanna bóta­
laust .
Margir hafa bent á 3 . mgr . 1 .gr . laga nr .
38/1990 . „Úthlutun veiðiheimilda samkvæmt
lögum þessum myndar ekki eignarrétt eða
óaftur kallanlegt forræði aðila yfir veiði heim­
ildum .”
Þessi málsgrein samrýmist ekki heimild til
fram sals á aflaheimildum í 11 . og 12 . grein
sömu laga sem skapar eignarrétt . Eignarréttur
án eignarréttar er öfugmæli . Það er regla í lög­
fræði að ef lög samrýmast ekki öðrum lögum
verði önnur hvor lögin að víkja . Framsal afla­
heimilda var heimilað með 11 . og 12 . gr laga
um stjórn fiskveiða nr . 38/1990, sbr . nú 12 . og
15 gr . laga nr . 116/2006 . Með þessari fram­
sals heimild myndast eignarréttur sem nýtur
vernd ar stjórnarskrárinnar sem 3 . mgr . 1 . gr .
fisk veiði stjórn unarlaganna haggar ekki . Þrátt
fyrir orðin „óafturkallanlegt forræði aðila yfir
veiði heimildum“ verður að líta svo á að veiði­
heimildirnar sé aðeins hægt að afturkalla með
eignarnámi, en þá verða öll skilyrði þess að vera
fyrir hendi þ . á m . að fullt verð komi fyrir .
Kvótar að verðmæti 2–300 milljarðar króna
eru bókfærðir sem eign í bókum íslenskra
útgerðarfyrirtækja . Með lögum frá 1997 var
bannað að afskrifa þessar eignir sem hækkar
því alla skatta af þeim .
Banana stjórnarskrá?
Þetta gera margir lögfræðingar og stjórn­
málamenn sér ljóst . Því hafa þeir lagt til
að stofnuð verði ný tegund eignarráða,
svokallaður þjóðareignarréttur, sem festur
verði í Stjórnarskrá Íslands . Þessum eignarrétti
sé óheimilt að afsala með varanlegum hætti
til einstaklinga eða lögaðila . Með þessari
tillögu er verið með lævíslegum hætti að snúa
stjórnarskránni á hvolf, grafa undan sjálf stæði
kjósenda gagnvart ríkisvaldinu, skaða lýðræðið
og efla ráðstjórn framkvæmdavaldsins á kostn­
að Alþingis á gerræðislegan hátt .
Það er eins og stjórnmálamenn séu að kjósa
sér nýja og bljúga þjóð þar sem landsmenn eiga
engar eignir sjálfir . Þetta hefur oft verið reynt
áður með hörmulegum afleiðingum .
Þetta er ekki orðið enn og vonandi verður
slík bananastjórnarskrá aldrei að veruleika .
Sú tillaga sem kemst næst því að gera kvót­
ana að þjóðareign er tillaga Péturs H . Blöndal
alþingismanns . Hann leggur til að árlega verði
öllum landsmönnum, hverjum og einum
úthlut að jöfnum fiskveiðiheimildum sem þeir
gætu síðan selt hæstbjóðandi útgerð . Sann­
ast sagna hefur enginn stjórnmálamaður eða
tals maður þjóðareignar tekið undir þessa hug­
mynd Péturs .
Það sýnir betur en nokkuð annað að í raun
hefur aldrei staðið til að þjóðin eignaðist þessi
verðmæti . Allt tal um þjóðareign er aðeins
yfirvarp . Markmiðið er ríkiseign án bóta .
Íslenskur raunveruleiki
Regla sem felst í því að menn kaupi rétt­
indi án þess að eignast þau vegna þess að
ríkið eigi þau eftir sem áður og geti tekið
þau til baka bótalaust stenst ekki íslenskan
raunveruleika og réttarfar . Þegar menn hafa
keypt verðmæti og greitt fyrir þau með eignum
sínum eða lánsfé færist eignarrétturinn yfir til
kaupandans og verður ekki af honum tekinn
nema að sanngjarnt endurgjald, í samræmi við
kaupverðið, komi fyrir þessi sömu verðmæti .
Eignarrétturinn lýtur skýrum reglum, sem eru
þekktar og menn hafa miðað við í samskiptum
sínum öldum saman .
Ef þeir sem keyptu kvóta ættu hann ekki og
yrðu að skila honum endurgjaldslaust myndi
skapast óþolandi réttaróvissa .
Tökum dæmi af tvennum hjónum . Önnur
hjónin kaupa bílaverkstæði fyrir 100 milljónir
króna en hin hjónin kaupa kvóta fyrir sömu
upphæð . Nú ætla þessi hjón að skilja . Hjónin
sem keyptu bílaverkstæðið gætu selt það til
að skipta búinu og þau bæði fengju sinn hlut
greiddan út . Ef um kvóta væri að ræða ættu
konan eða maðurinn án viðurkenningar á
eignarrétti ekki að fá neitt og þær 100 miljónir
sem þau festu í kvótanum væru tapaðar .