Þjóðmál - 01.06.2010, Blaðsíða 106

104 Þjóðmál SUmAR 2010
af embætta veitingum o .s .frv . og trufla á þann
hátt allt heilbrigt stjórnarfar . – Það þykir og
víðast við brenna, að þingsætin séu ekki skipuð
úrvalsmönnum . Lítils háttar menn, sem að öllu
öðru leyti eru meðalverð allra meðalverða, búa
oft yfir taumlausri metorðagirnd og hirða aldrei,
hvað þeir vinna til að svala henni . Þeir komast
því oft langt áleiðis á stjórnmálasviðinu . Hins
veg ar hafa mikilhæfir menn, sem virðast sjálf­
kjörnir til þess að vera leiðtogar þjóðar sinnar,
oft slíka óbeit á hinu pólitíska fargani, að þeir
vilja hvergi nærri því koma og láta hina leika
lausum hala . – Þá er enn ótalin ein hin allra
háskalegasta meinsemd þingræðisins á vorum
tímum, en það er flokka tvístringin á þing un­
um . Það mátti heita grundvöllur hins enska
þing ræðis, meðan það var og hét, að þingið
skiftist aðeins í tvo flokka, sem fóru með völdin
á víxl . En nú er svo komið um alla Evrópu, að
þingin riðlast í marga flokka, stærri og smærri,
en enginn einn þeirra ræður yfir meiri hluta
atkvæða . Afleiðingarnar af þessu ástandi eru
hræðilegar . Þeir þingmenn eða þingflokkar, sem
styðja stjórn, er hefir eigi traustan og sam huga
meiri hluta að bakhjalli, geta selt lið veizlu sína
dýrum dómum, svo sem dæmin sanna bæði hér
á landi og annarsstaðar . En þar að auki sprettur
af þessu slík óvissa, ringulreið og stefnuleysi
í löggjöf og stjórnarfari, að það verður aldrei
málum mælt . Flokkatvístringin hefir í raun
og veru kippt fótunum undan þing ræðinu og
stofnað því í tvísýnu . – Loks er þess að geta, að
málæðið á þing unum hefir ekki átt lítinn þátt
í því að rýra álit þeirra og vekja óbeit hugsandi
manna á þeim .
Kvillar þingræðisins munu að vísu hafa gert vart við sig allsstaðar, en þó er
langt frá því, að jafnmikil brögð séu að þeim
í öllum löndum . Hvergi mun þingspillingin
hafa komizt á hærra stig en í sumum löndum
Suður­Evrópu, og er það því ekki tilviljun ein,
að alræðismenn hafa nú brotizt til valda bæði
á Spáni og Ítalíu . Engum getum skal leitt
að því hér, hvernig þau örþrifaráð gefast til
lengdar . Þess eins skal getið, að mikill hluti
almennings í þessum löndum er hvorki læs né
skrifandi og þolir því sjálf sagt betur harðræðin
en ella mundi . Þá hefir og lengi leikið orð á
því, að ekki væri allt með felldu í stjórnmálalífi
Frakka . Raymond Poincaré, sá er um eitt skeið
var forseti og nú er forsætisráðherra Frakka, er
einn sá maður, er ritað hefir af mestri bersögli
og sannleiksást um stjórnarfarið á Frakklandi .
Í einni bók sinni (Questions et figures politiques)
segir hann m . a . sögu stjórnmálamanns, er
komizt hafði út á hina pólitísku braut fremur
fyrir áeggjun annarra en af eigin hvötum .
Hann var mikilsvirtur embættismaður í
sveitabæ einum, og hefst stjórnmálasaga hans
á þá leið, að nokkrir vinir hans skora á hann að
gefa kost á sér til þingmennsku . Hann lætur til
leiðast og að því búnu kemur formaður þess
kosninga félags, sem ætlar að styðja hann, til
sögunnar . Frambjóðandinn vill helzt ekkert
eiga saman að sælda við neitt kosningafélag, en
for maðurinn leiðir honum fyrir sjónir, að þá sé
honum eins gott að sitja heima og hreyfa sig
hvergi . Því næst er lögð fyrir hann stefnuskrá,
sem honum finnst bæði óákveð in og tvíræð, en
hann er þá fræddur um, að á þann hátt eigi að
beita fyrir kjósendur . Frambjóð andinn sér, að
hann verður að láta svo lítið að þiggja stuðning
kosningafélags ins, en í staðinn verður hann að
lofa að berjast fyrir nýrri járnbraut og mörgum
öðrum „framfara málum“, sem formaður kosn­
ingafélagsins segist að vísu ekki trúa á, en
hinir flokkarnir muni hafa þau á stefnu skrám
sínum . Fram bjóðandi nær kosningu, en er
á þing kemur er hann lengi í óvissu um, að
hverjum hinna mörgu smáflokka hann eigi að
hallast, því að honum virðist lítið skilja [að]
skoðanir og stefnumið flestra þeirra . En um
eitt áttu þeir allir sammerkt, að þeir vildu hafa
einn eða fleiri sinna manna í ráðuneytinu .
Hann segir sig loks í einn flokkinn og tekur nú
til þingstarfa . En þá fara háttvirtir kjósendur
hans að gera vart við sig . Þeir sitja um hann við
hvert fót mál og heimta, að hann útvegi sér alls
konar styrkveitingar, heiðursmerki og önnur
slík fríðindi, og verður hann að verja miklum
hluta hvers dags til þess að verða við bænum
þeirra . Annars fer honum þing starfið vel úr
hendi, hann er málsnjall maður og vel verki