Þjóðmál - 01.06.2012, Qupperneq 28

Þjóðmál SUmAR 2012 27
Þriðji möguleikinn tengir þessa tvo
grunn möguleika saman, en það er fastteng­
ing þjóð ar gjaldmiðils við tiltekinn erlendan
gjald miðil eða körfu gjaldmiðla, svo kallað
myntráð . Sú leið hefur m .a . verið farin í
Hong Kong í nokkra áratugi, en Hong Kong­
dollar var fasttengdur 1983 við Bandaríkja­
dollar m .v . gengisskráninguna 7,8 Hong
Kong­dollar á móti einum Bandaríkja­
dollar . Reyndar var sú breyting gerð 2005
að smáfrávik er leyft í gengisskráningu, sem
sýnir að myntráð er í raun aðeins ein útgáfa
af pen ingastjórnun þjóðargjaldmiðils .
Fasttenging Hong Kong­dollars við Banda­
ríkjadollar hefur kostað gríðarlegar sveifl ur í
verðmyndun fasteigna í Hong Kong . Pen­
inga yfirvöld í Hong Kong hafa nokkr um
sinn um þurft að grípa til kostn aðar samra að­
gerða á gjaldeyrismörkuð um þegar sótt hefur
verið að fastgengisvið mið inu . Þá er Hong
Kong að öllum líkindum með sveigj an legasta
vinnumarkað í heimi . Án þess sveigjan leika
er með öllu óvíst að mynt ráð hefði haldið í
Hong Kong síðustu þrjá áratugi .
Argentína reyndi myntráð á árunum
1991 til 2002 þegar pesóinn var festur við
Banda ríkjadollar m .v . gengið einn á móti
einum . Sú tilraun endaði í þjóðargjaldþroti
Argentínu, eftir að gengi Bandaríkjadollars
hafði hækkað gagnvart svo til öllum öðrum
helstu viðskiptagjaldmiðlum Argentínu .
Hörmungarsaga Argentínu sýnir einnig
skýrt að það er óraunhæft fyrir ríki að
taka upp myntráð, ef viðkomandi ríki á
ekki erlendar fjármunaeignir vel umfram
erlendar skuldir . Ísland er langt frá því að
uppfylla það skilyrði í dag .
Ástæður sveiflna í gengi
Ígegnum tíðina eru tvær meginástæður fyrir sveiflum í gengi krónunnar og hlut­
fallslega hárrar verðbólgu umfram það sem
gerist í öðrum löndum:
1. Agaleysi Íslendinga í efnahags mál um:
Ör útgjaldaaukning hins opinbera, 
oft og tíðum fjármögnuð með lán tök­
um eða tímabundinni tekjuaukn ingu
á þenslutímum, hvort sem er til fjár­
fest ingar eða aukinnar samneyslu . T .d .
síðustu árin fyrir hrun þöndust ríkis ­
útgjöld út, en að vísu greiddi ríkis sjóð­
ur einnig niður lán . Sem heild voru
sveit ar félögin í landinu mun óábyrg ari
því þau eyddu einnig tekj um fram tíð­
ar innar með auknum lántökum .
Of ör útlánavöxtur banka og annarra 
útlánastofnana innanlands (lán til út­
landa hafa ekki þensluáhrif innan­
lands) . Þar sem mótaðilar banka og
út lána stofnana (þ .m .t . Íbúða lána sjóðs)
eru fyrirtæki og heimili í land inu, þá
má einnig orða þetta sem óhófl egar
lántökur fyrirtækja og heimila .
Óábyrgir kjarasamningar . Vilji menn 
stöðugt gengi og verðbólgu í takti
við það sem gerist í nágrannalöndum
okkar verða launahækkanir að tak­
mark ast við framleiðniaukningu og
alþjóða verðbólgu — það skiptir engu
hvað gjaldmiðillinn heitir, undan þessu
skil yrði verður ekki vikist . Eigi t .d . að
„leið rétta“ kjör eins hóps umfram þessi
við mið, eins og hefur verið vinsælt að
gera, þá þarf að lækka laun annarra
hópa samhliða leiðréttingunni, annars
leiða slíkar leiðréttingar að lokum til
aukinnar verðbólgu .
2. Ytri áföll sem raska viðskiptakjörum:
Breytingar í náttúrunni — t .d . síldar­
stofninn hrynur (1967) .
Náttúruhamfarir, svo sem eldgos, jarð­
skjálftar, flóð o .fl .
Skyndilegar breytingar á verðmyndun 
á heimsmörkuðum, eins og lækkun