Morgunblaðið - 19.10.2017, Qupperneq 48

48
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. OKTÓBER 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
ForstjóriÍbúðalána-sjóðs ræddi
húsnæðismál á
fundi sem sjóður-
inn stóð fyrir á dög-
unum. Þar kom ým-
islegt fróðlegt fram, til að
mynda sagði forstjórinn að nú
væru fordæmalausir tímar á
húsnæðismarkaði, þar sem
9.000 íbúðir vantaði á mark-
aðinn á næstu þremur árum.
Þetta kemur raunar ekki al-
veg á óvart því að á það hefur
verið bent árum saman að mikið
hafi vantað upp á það í höfuð-
borginni að borgaryfirvöld byðu
upp á viðunandi fjölda lóða á
þeim svæðum sem hagkvæmt er
að byggja. Tregða borgaryf-
irvalda hefur verið slík að þau
hafa neitað að skipuleggja
byggð utan Elliðaáa en lagt
þess í stað alla áherslu á þétt-
ingu byggðar þar sem mest hef-
ur verið byggt fyrir og þar sem
dýrast er að byggja. Og þunga-
miðja skipulagsstefnu borg-
aryfirvalda er að loka Reykja-
víkurflugvelli og byggja í
Vatnsmýrinni. Hefur sú stefna
orðið til þess að þau hafa neita
að leyfa byggð að blómstra fjær
101 þó að sá kostur hefði aug-
ljóslega verið hagkvæmari, ekki
síst fyrir ungt fólk sem þarf þak
yfir höfuðið á viðráðanlegu
verði.
Annað sem hefur þrýst upp
verði á húsnæði á síðustu árum
er byggingareglugerð sem
vinstristjórn Samfylkingar og
Vinstri grænna setti árið 2012.
Forstjóri Íbúðalánasjóðs benti
einmitt á það að þessi bygginga-
reglugerð hefði hækkað bygg-
ingakostnað mikið og velti upp
þeirri spurningu hvort of langt
hefði verið gengið.
Svarið við því er vitaskuld já,
vinstristjórnin
gekk of langt með
byggingareglu-
gerðinni og vinstri-
stjórnin í Reykja-
vík hefur gengið of
langt í að takmarka
lóðaframboð. Hvort tveggja
hefur verið þeim dýrt sem eru
að kaupa íbúð, einkum þeim
sem eru að kaupa sína fyrstu
íbúð.
Nú stíga vinstriflokkarnir
fram, eftir að hafa þrýst upp
verði á íbúðarhúsnæði, og segj-
ast ætla að bjarga þeim sem eru
í húsnæðisvanda. Helsta lausn-
in virðist eiga að vera, eftir að
hafa eyðilagt húsnæðismark-
aðinn, að bjóða upp á niður-
greitt leiguhúsnæði, eða jafnvel
að setja þak á leiguverð, sem
hvarvetna hefur orðið til þess
að rýra gæði leiguhúsnæðis og
draga úr framboði þess, að
minnsta kosti þess hluta sem
ekki er á svarta markaðnum. Og
Samfylkingin, sem ber mesta
ábyrgð á húsnæðisvandanum í
höfuðborginni, vill leysa hann
með því að „fyrirframgreiða
vaxtabætur“ sem er dæmigerð
töfralausn þess sem hefur
slæma samvisku í málaflokkn-
um og heldur að fólk falli fyrir
gylliboðum rétt fyrir kosningar.
Það sem mikilvægast er í
húsnæðismálum er að fólki sé
gert kleift að eignast húsnæði á
viðunandi verði. Til þess þarf
breytta stefnu vinstri meiri-
hlutans í höfuðborginni og til
þess þarf líka að vinda ofan af
þeim kostnaðarauka sem
vinstristjórnin bauð upp á með
breytingum á bygginga-
reglugerð. Vandinn verður ekki
leystur með frekari aðgerðum
stjórnlyndra vinstrimanna sem
fara mikinn í atkvæðakaupum
fyrir kosningar.
Vinstriflokkarnir
bera ábyrgð á
þrengingum á
húsnæðismarkaði}
Atkvæðakaupin leysa
ekki húsnæðisvandann
Það hafa orðiðkaflaskil í bar-
áttunni við ISIS
(„Ríki íslams“). Á
meðan samtökin
höfðu forræði yfir
stórum land-
svæðum í Írak og Sýrlandi og
sátu þar m.a. tvær stórborgir,
Mosul og Raqqa, styrkti það
ríkismynd þeirra og aðdrátt-
arafl.
Nú eru þessar borgir fallnar í
hendur liðsafla undir leiðsögn
Bandaríkjanna og ekki er vitað
hvar leiðtogi ISIS, Abu Bakr
Al-Baghdadi, heldur sig. En
þrátt fyrir þessi tímamót þykir
enn rétt að stilla fagnaðarlátum
í hóf. Hryðjuverkasamtökin
hafa enn mikil ítök víða. Þeirra
sér stað í Sýrlandi
og Írak þrátt fyrir
hernaðarlega
ósigra. Þess utan
hafa þau harðsnúna
hópa á sínum snær-
um í Jemen og
fjölda stuðningsmanna „neðan-
jarðar“ í ýmsum ríkjum Afríku
þar sem múslímar eru fjöl-
mennir.
Í vikunni kom yfirmaður
bresku leyniþjónustunnar MI5 í
opinber viðtöl, sem er óvenju-
legt, og sagði að hættan á
hryðjuverkum væri nú meiri en
um langa hríð áður. Þrátt fyrir
mikinn víðbúnað yfirvalda væru
mörg ríki og Bretland þar með
talið, berskjölduð gagnvart
þeim.
ISIS-samtökin hafa
látið undan síga en
eru enn fjarri því að
vera úr leik}
Mikilvægir áfangar
en samt langt í land enn Á
tyllidögum látum við sem Ísland sé
með bestu heilbrigðisþjónustu sem
völ er á. Það er vissulega rétt að
hér starfar afburðafagfólk en á síð-
ustu áratugum hafa íslensk stjórn-
völd hvort tveggja vannært heilbrigðiskerfið
harkalega og einnig snúið okkar sameiginlega
heilbrigðiskerfi upp í gildru ójöfnuðar og stétta-
skiptingar. Hér áður ríkti samstaða um að allir
landsmenn skyldu eiga rétt á bestu mögulegu
heilbrigðisþjónustu óháð fjárhag eða stétt en nú
er kostnaðarþátttaka sjúklinga slík að sú sam-
staða hefur verið rofin.
Kostnaðarþátttaka í heilbrigðiskerfinu hefur á
síðustu áratugum tvöfaldast. Það sem áður var
gjaldfrjálst krefst nú útgjalda úr heimilis-
pyngjunni og þetta kemur þeim verst sem
minnst hafa á milli handanna. Þannig hefur mis-
skipting aukist hér á landi því þeir sem síst skyldi eru látnir
borga brúsann.
Ísland er einstakt land, ríkt að auðlindum og við skörum
framúr á mörgum sviðum. Stolt greinum við frá afrekum
okkar í listum og íþróttum en minna fer fyrir því að við upp-
lýsum að við erum einnig sigurvegarar í keppni við ná-
grannalöndin þegar kemur að kostnaði sjúklinga við að
sækja sér nauðsynlega heilbrigðisþjónustu. Samkvæmt
rannsókn Eurostat eru í samanburði við nágrannaríki mun
fleiri hér á landi sem ekki sækja sér nauðsynlega heilbrigð-
isþjónustu. Þeir sem helst hafa talað fyrir þessu segja
ástæðu kostnaðarþátttöku sjúklinga þá að sporna við of-
notkun á heilbrigðisþjónustu. Eins og fólk muni
í meira mæli leita lækninga að nauðsynjalausu.
Þetta stenst ekki skoðun því skv. upplýsingum
frá Landlæknisembættinu þá virðist ekki sem
samdráttur hafi orðið á séraðgerðum á einka-
stofum utan sjúkrahúsa, s.s. hálskirtlatöku og
hnéspeglunum, heldur sýna rannsóknir að hin
mikla greiðsluþátttaka í opinberri nauðsynlegri
þjónustu hindrar æ fleiri í að leita slíkrar þjón-
ustu. Í umræðunni heyrum við ítrekað af fjöl-
skyldum sem eru að sligast vegna sjúkra- og
lyfjakostnaðar. Alvarlegir sjúkdómar koma
harkalega niður á fjárhag fjölskyldna sem draga
þurfa úr vinnu vegna veikindanna. Eftir ára-
langa skattgreiðslu mætti ætla að borgarinn
hefði lagt inn fyrir þjónustu þeirri sem nauðsyn-
leg er en því miður fáum við æ oftar að heyra
fregnir af því hvernig kostnaður við heilbrigð-
isþjónustu sem og lyf sligar fjölskyldurnar. Það breytir litlu
þó bent sé á að þak sé á greiðsluþátttöku, þegar á hólminn
er komið eru það staðreyndirnar sem tala, einstaklingar
sitja uppi með mörg hundruð þúsund króna kostnað á ári.
Við erum rík þjóð og við byggðum þetta ríkidæmi saman.
Samfylkingin ætlar að endurreisa gjaldfrjálsa opinbera heil-
brigðisþjónustu svo við, sem saman byggjum þetta land,
eigum jafnan aðgang að góðu heilbrigðiskerfi. Þannig
byggjum við réttlátt samfélag.
Helga Vala
Helgadóttir
Pistill
Að láta þá veiku borga
Höfundur er héraðsdómslögmaður og skipar 1. sæti á lista
Samfylkingar í Reykjavíkurkjördæmi norður.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
Reglulega berast sögur afþví þegar fólk lætur skrálögheimili sitt í íbúðar-húsnæði sem það hefur
engin tengsl við. Mikla athygli vakti í
byrjun árs 2012 þegar maður var
handtekinn fyrir að brjótast inn í
Ráðherrabústaðinn við Tjarnargötu í
Reykjavík, en í ljós kom að hann hafði
skráð lögheimili sitt þar. Húsið, sem
notað er undir fundi og opinberar
móttökur, er í eigu íslenska ríkisins
en samt tókst manninum að láta skrá
sig þar hjá Þjóðskrá Íslands. Skrán-
ingin var þegar felld úr gildi og lög
um almannaskráningu í kjölfarið end-
urskoðuð. Hafa nú miklar umræður
skapast í hópi á Facebook þar sem
fólk deilir sögum af reynslu sinni og
annarra af röngum lögheimilisskrán-
ingum.
Undirheimar banka upp á
„Komst að því eftir að vafasamir
gaurar bönkuðu upp á hjá mér að
frændi minn, sem var í neyslu og ég
ekki í samskiptum við, var skráður
með lögheimili hjá mér,“ ritar ein í
hópnum. „Komst að þessu þegar það
bankaði maður upp á með ábyrgðar-
póst handa einhverjum sem ég hafði
ekki hugmynd um hver var. Fór og
tékkaði og þá voru 3 einstaklingar
skráðir með lögheimili í íbúðinni
minni,“ ritar önnur kona.
Enn önnur lýsir því meðal ann-
ars þegar ókunnugur maður opnaði
glugga á forstofu íbúðarinnar og kall-
aði nafn annars manns sem þá var
ranglega skráður þar til heimilis.
Hún segir „fullt af vafasömu liði“ hafa
komið að heimili hennar í leit að
manninum, en sá bjó eitt sinn í íbúð-
inni á undan henni. „Ég var orðin
drulluhrædd á tímabili, en það hefur
greinilega spurst út í undirheimunum
að hér býr venjuleg barnafjölskylda
og þessi maður fluttur.“
Margrét Hauksdóttir, forstjóri
Þjóðskrár Íslands, segir stofnunina
fá 34.000 til 36.000 lögheimilis-
tilkynningar ár hvert og í einni til-
kynningu getur t.a.m. verið um að
ræða heila fjölskyldu. Telur hún
rangar skráningar vera um 1-2%
allra lögheimilisflutninga.
„Það koma alltaf einhver tilvik
upp, en þá er strax farið í að bregðast
við þeim eins hratt og hægt er,“ segir
Margrét og bendir á að ástæður
rangra skráninga séu margvíslegar.
„Það að eigandi sé að tilkynna um að
einhver sé skráður til lögheimilis á
hans fasteign eru fæstu tilvikin og
þau eru enn færri þegar eigandinn
hefur engin tengsl við viðkomandi.
En auðvitað koma slík tilvik upp.
Stundum er eigandinn ósáttur við að
einhver sé enn skráður til heimilis á
hans lögheimili, s.s. leigjendur sem
hafa ekki flutt sig,“ segir hún og bæt-
ir við að sum mál séu vegna ágrein-
ings ýmiss konar og önnur vegna
sambúðarslita. Þá geta komið upp til-
vik þar sem einstaklingur skráir sig
óvart til húsa á röngum stað, s.s. með
því að ruglast á götunúmeri eða íbúð.
Myndi hægja á afgreiðslu
En getur fólk skráð sig í húsi án
þess að sýna fram á með einhverjum
hætti að þinglýstur eigandi þess sé
því samþykkur?
„Það myndi hægja mjög á
málsmeðferðartímanum ef við
þyrftum, fyrir hvert einasta
tilvik, að athuga hver er
þinglýstur eigandi og ef það
er ekki sá sem er að skrá sig
að afla samþykkis hans. Svo
eru margir fasteignaeig-
endur búsettir erlendir og
leigja út húsnæði sitt. Það
myndi því tefja ferlið að
þurfa að hafa uppi á öllum.“
Rangar skráningar
lítið brot af heildinni
Morgunblaðið/Ómar
Íbúðarhúsnæði Þjóðskrá Íslands fær 34.000 til 36.000 lögheimilistilkynn-
ingar ár hvert inn á sitt borð. Lítið brot þeirra er rangar skráningar.
Ríkissjóður Íslands á fjölmargar
fasteignir og flokkast sumar
þeirra til íbúðarhúsnæðis, en
ekki er heimilt að skrá lögheim-
ili sitt í iðnaðar- eða skrifstofu-
húsnæði. Margrét Hauksdóttir,
forstjóri Þjóðskrár Íslands, seg-
ir það ómögulegt nú að skrá
lögheimili sitt í íbúðarhúsnæði í
eigu ríkisins, eins og gerðist
fyrir um fimm árum þegar karl-
maður skráði sig til húsa í Ráð-
herrabústaðnum við Tjörnina.
„Nú er búið að breyta þessu
og það er því ekki lengur hægt
að skrá lögheimili sitt í hús-
næði í eigu ríkissjóðs,“
segir hún, en skilyrði fyrir
því að skrá lögheimili
sitt er að á umræddum
stað búi hinn skráði
meirihluta ársins.
Einnig að þar hafi
hann heim-
ilismuni sína og
þar sé svefn-
staður hans.
Eignir ríkisins
undanskildar
LÖGHEIMILI
Margrét Hauksdóttir