Morgunblaðið - 19.10.2017, Qupperneq 50

50 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. OKTÓBER 2017
Hoist Vinnulyftur • Víkurhvarf 4 • Sími 517 6000 • hoist@hoist.is • www.hoist.is
Umboðsaðili Alimak Hek á Íslandi
Turnlyftur
Sala og þjónusta
Sérhæfum okkur
í sölu og þjónustu
á lyftum af öllum
stærðum og gerðum
517 6000
Tryggingagjald er
gjald sem leggst þungt
á smærri fyrirtæki og
einyrkja (þá sem
starfa sem verktakar).
Eftir nýlega lækkun er
gjaldið 6,85% en það
var 7,35%. Þetta gjald
var hækkað verulega
eftir hrun vegna mikils
atvinnuleysis, sem var
skiljanlegt á þeim
tíma. Nú eru hins vegar allt aðrar
aðstæður, hér er lítið atvinnuleysi
og engin þörf á þessu háa trygg-
ingagjaldi. En það virðist hafa ver-
ið frekar regla en undantekning á
Íslandi að ef stjórnmálamenn
hækka skatta tímabundið er eins og
þeir geti bara ekki lækkað þá aftur.
Þeir nota hvert tækifæri til að
humma lækkunina fram af sér og
alltaf er fundin ný ástæða.
Heilu stéttirnar í okkar sam-
félagi starfa sem verktakar eða í
verktöku fyrir aðra og greiða þetta
gjald um hver mánaðamót af laun-
um sínum. Miðflokkurinn ætlar að
lækka tryggingagjaldið í námunda
við það sem það var árið 2007 en þá
var það 5,34% og þótti alveg nógu
hátt á þeim tíma. Flokkurinn ætlar
síðan að lækka þetta gjald enn
meira á einyrkja og smærri fyr-
irtæki, þ.e. þau fyr-
irtæki sem hafa einn til
tíu starfsmenn. Um
þetta mun verulega
muna þegar kemur að
launatengdum gjöldum
sem fyrirtæki þurfa að
greiða vegna hvers
starfsmanns. Há launa-
tengd gjöld eru meðal
annars ástæða þess hve
margar stéttir starfa
sem verktakar við störf
sín og hafa því ekki það
öryggi sem fylgir fastráðningu og
því að vera launamenn.
Það er með þetta mál eins og
önnur sem flokkurinn vill breyta til
muna, að það mun ekki gerast
nema hann fái stuðning til þess í
kosningum 28. október nk.
Eftir Vilborgu G.
Hansen
Vilborg G Hansen
»Heilu stéttirnar í
okkar samfélagi
starfa sem verktakar eða
í verktöku fyrir aðra.
Lækkum tryggingagjald
í námunda við það sem
það var árið 2007.
Höfundur skipar 5. sæti á lista
Miðflokksins í Reykjavík norður.
vilborg@midflokkurinn.is
Lækkum trygginga-
gjald og enn meira
á smærri fyrirtæki
Ástandið í húsnæðis-
málum í Reykjavík er
mjög slæmt. Það vant-
ar nokkur þúsund
íbúðir inn á markaðinn.
Meirihlutinn í borg-
arstjórn, þ.e. Vinstri
græn, Samfylkingin,
Píratar og Björt fram-
tíð, eiga stóran þátt í
því vegna einstreng-
ingslegrar þéttingar-
og lóðaskortsstefnu sem hefur aukið
verulega húsnæðisvandann í Reykja-
vík og búið til skort sem hefur leitt til
hækkunar fasteignaverðs. Það er
nefnilega ekki hægt níu árum eftir
hrun að kenna hruninu eingöngu um
heldur stefnu þessara fjögurra
flokka.
Vegna íbúðaskortsins í Reykjavík
sem rekja má að stærstum hluta til
stefnu þessara flokka hefur fast-
eignaverð hækkað gríðarlega sem
gerir ungu fólki nær ókleift að kaupa
eigið húsnæði. Það þarf ekki mikla
rökhyggju til að átta sig á því að auk-
ið framboð íbúða var og er það eina
sem raunverulega leysir vandann. Til
að svo hefði mátt vera síðustu árin
hefði meirihlutinn þurft að úthluta
lóðum og víkja frá þéttingarstefnu
sinni. Í stað þess var tíminn látinn
líða, öðrum kennt um og þulið í sífellu
allt það sem á að byggja næsta ára-
tuginn.
Uppbygging hefur gengið hægt
enda tekur lengri tíma að byggja á
þéttingarreitum eins og byggingar-
aðilar hafa ítrekað bent á og eftir-
spurnin er langt umfram framboð.
Lítið lóðaframboð borgarinnar og
staðsetning húsnæðis á þéttingar-
reitum hefur leitt af sér hærra hús-
næðisverð þar sem verið er að byggja
á dýrustu stöðum borgarinnar, allt á
kostnað unga fólksins sem hefur ekki
ráð á því húsnæði sem er í boði.
Lóðaframboð borgarinnar á fjöl-
býlishúsalóðum var skammarlega lít-
ið á fyrstu þremur árum kjör-
tímabilsins í borgar-
stjórn, þ.e. frá 1. júní
2014 til 1. júní 2017. Á
þessu þriggja ára tíma-
bili var einungis út-
hlutað lóðum fyrir 14
fjölbýlishús með fleiri
en fimm íbúðum, þar af
var lóðum undir 8 af
þessum 14 húsum út-
hlutað á tímabilinu mars
til maí 2017. Lóð undir
eitt slíkt hús var út-
hlutað 2014, eitt slíkt
hús 2015 og fjögur slík
hús 2016. Enn er því langt í land að
þessi hús verði tilbúin enda er ekki
byrjað að byggja megnið af þeim.
Meirihluti borgarstjórnar tók af-
stöðu með fjármagnseigendum en
ekki almenningi með einstrengings-
legri þéttingar- og lóðaskortsstefnu
sem lýsir sér í því að nær eingöngu
yrði skipulagt og byggt á lóðum sem
hafa verið í höndum annarra aðila en
borgarinnar í mörg ár og með því að
úthluta alltof fáum fjölbýlishúsa-
lóðum. Eins og öllum átti að vera ljóst
var nauðsynlegt að fara blandaða leið
en ekki einblína eingöngu á þéttingu
byggðar. Staðan í dag væri allt önnur
ef það hefði verið gert. Nú er látið að
því liggja af fulltrúum þeirra flokka
sem mynda meirihlutann í borg-
arstjórn að ástæðan fyrir þessum
mikla húsnæðisvanda sé sú að ríkið
hafi ekki afhent borginni lóðir. Það er
fyrirsláttur enda á borgin nægt land
til að byggja á. Það hentaði hins veg-
ar ekki einstrengingslegri þétting-
arstefnu meirihlutans í borginni.
Eftir Guðfinnu
Jóhönnu
Guðmundsdóttur
Guðfinna Jóhanna
Guðmundsdóttir
» Lítið lóðaframboð
borgarinnar og stað-
setning húsnæðis á
þéttingarreitum hefur
leitt af sér hærra hús-
næðisverð.
Höfundur er oddviti Miðflokksins í
Reykjavíkurkjördæmi norður.
Þéttingarstefnan
hefur aukið hús-
næðisvandann
Helsta vandamál út-
ópía er að þær rætast
aldrei nákvæmlega
eins og vonir standa til.
Því meira sem eyr-
unum er lokað fyrir
gagnrýnni umræðu,
því fjarstæðukenndari
verður útópían og von-
brigðin meiri þegar
kaldur raunveruleikinn
blasir við. Vatnsmýr-
arbyggð er dæmi um slíka útópíu,
þar sem bjartsýnisspár hafa kæft
skynsamlega umræðu og gert
marga grandvaralausa um raun-
verulegar afleiðingar lokunar
Reykjavíkurflugvallar. Hæst hafa
skýjaborgirnar náð í hagkvæmniat-
hugunum þar sem hreint ótrúleg-
ustu staðhæfingum hefur verið hald-
ið fram af virtum stofnunum.
Hagkvæmnigreining „Rögnu-
skýrslu“ var unnin án tillits til kostn-
aðar. Þar fékkst ábati upp á allt að
123 milljarða, þar sem menn gáfu
sér þá fáránlegu forsendu að allt
innanlands- og millilandaflug flyttist
í Hvassahraun. Einnig fundu menn
út svo háan ferðasparnað af Vatns-
mýrarbyggðinni að það samsvaraði
hátt í 10 milljónum á hverja íbúð
sem þar mun koma. Sérfræðingarnir
virðast hafa verið svo blindaðir af út-
ópíunni að lítið rúm var fyrir gagn-
rýna hugsun. Grundvallarforsenda
ferðasparnaðarvangaveltanna er
hins vegar röng. Það mun enginn
íbúi græða á ferðasparnaði í mið-
bænum, því íbúðaverð þar er mun
hærra en annars staðar. Einu sem
sleppa við að borga eru launalausir
námsmenn í niðurgreiddum stúd-
entaíbúðum. Sá sparnaður er fjár-
magnaður af skattgreiðendum og
telst því varla með. Margir af þeim
sem þjónusta ferðamannaiðnaðinn í
miðbænum eru heldur ekki með það
há laun að hafa efni á að búa á dýr-
asta stað í bænum. Enginn ferða-
sparnaður er heldur fyrir þá sem
búa í miðbænum en vinna í ódýru út-
hverfi. Þeim fer sífellt fjölgandi því
fyrirtækin eru í dag að leita í síaukn-
um mæli í úthverfi, eft-
ir að þéttingastefnan
hefur úthýst þeim úr
grónum hverfum.
Vegna einföldunar
reiknimódelsins er hins
vegar ekki tekið tillit til
þessa, og því virðist
meintur ferðasparn-
aður vera hreinar get-
gátur. Fasteignafyr-
irtækin munu síðan
hirða megnið af mögu-
legum gróða.
Svipaðs misskilnings
gætti í nýlegri frétt frá greining-
ardeild Arion banka þar sem virtist
litið á verðmun fasteigna í mið-
bænum og í úthverfi sem hagnað, og
gefið í skyn að verðmunarhagnaðinn
fyrir alla Vatnsmýrarbyggðina (alls
143 milljarða) mætti nýta að hluta til
að bæta landsbyggðinni „tjónið“ af
lokun Reykjavíkurflugvallar. Mark-
aðir virka hins vegar ekki svona.
Ekki er hægt að frysta samkeppni
og gefa sér að núverandi fast-
eignabóla standi til eilífðarnóns.
Enn fremur, þá er það sá sem bygg-
ir sem mun hirða megnið af hagn-
aðinum en ekki ríkið. Hlutur ríkisins
sem landeiganda er svo lítill að það
er langt því frá að hann dugi upp í
lágmarkskostnað.
Vandamálið við ríkisrekna flug-
velli er ábyrgðarleysið, þar sem
skattgreiðendur borga öll mistök á
endanum. Síðastliðinn ágúst var birt
skýrsla um öryggishlutverk Reykja-
víkurflugvallar þar sem í fyrsta sinn
var reynt að meta söluverðmæti rík-
isins af Vatnsmýrarlandinu. Í ljós
kom að hlutur ríkisins verður líklega
ekki nema 8-12 milljarðar eða innan
við tíundi hluti af meintum ábata
sérfræðinganna. Meginniðurstaða
skýrslunnar var síðan að vegna ör-
yggissjónarmiða þá yrðu að vera
tveir flugvellir á suðvesturhorni
landsins. Áætlað frumkostnaðarmat
fyrir einfalda útgáfu af Hvassa-
hraunsflugvelli er hins vegar 40-50
milljarðar samkvæmt skýrslunni,
þ.a. söluverðmætið dugar engan
veginn til. Þessi kostnaður á án efa
eftir að hækka þar sem um fyrsta
mat á óhönnuðum flugvelli er að
ræða. Að gróði fasteignabraskara í
Vatnsmýrinni verði þannig að fullu
fjármagnaður með skattfé, verður
að teljast algjörlega óásættanlegt í
frjálsu samfélagi.
Opnum neyðarbrautina í vetur
Fjártjón má bæta, en líf er ekki
hægt að meta til fjár. Því er bjart-
sýni í öryggismálum mun alvarlegra
mál en þegar hagkvæmnispekúlant-
arnir gleyma sér í útópíunni. Út-
reikningar sem rökstuddu lokun
neyðarbrautar Reykjavíkur-
flugvallar voru svo gallaðir að meira
að segja Alþjóðaflugmálastofnunin
tók undir gagnrýnina. Á sex mánaða
tímabili síðasta vetur komu 25 daga
upp aðstæður þar sem neyðar-
brautin var eina nothæfa flugbrautin
fyrir sjúkraflug hefði hún verið opin.
Þetta hafði áhrif á fjögur forgangs-
tilfelli og hrein heppni að ekki hlaust
skaði af.
Neyðarbrautin, sem var lokað á
síðasta ári, var aldrei notuð nema í
neyð og var því ekki að valda neinum
ónæði. Eini aðilinn sem græddi á
lokun brautarinnar var fasteigna-
félagið sem vill byggja háhýsi við
enda brautarinnar. Nú er ljóst að
nauðsynlegt verður að byggja nýja
slíka flugbraut á SV-horninu, og er
kostnaður við endurbyggingu 0725-
brautarinnar á Keflavíkurflugvelli
áætlaður yfir milljarður. Sem þó
leysir bara hluta vandans því
Reykjanesbrautin er oft illfær þegar
neyðarbrautar er þörf. Hagnaður
fasteignafélagsins er þannig fjár-
magnaður af skattfé. Nú er hins veg-
ar vetur brostinn á og ekkert er búið
að gerast. Í ljósi þess að enn er ekk-
ert nema eitt pennastrik sem kemur
í veg fyrir að hægt verði að nota
neyðarbrautina, þá mætti nú alveg
skoða það hvort ekki væri hægt að
opna brautina til bráðabirgða nú í
vetur þegar mest á reynir, þ.e. líf
sjúklinga verði ekki sett aftur í
hættu að óþörfu.
Sá sem græðir er
ekki sá sem borgar
Eftir Jóhannes
Loftsson
» Flutningur innan-
landsflugs er ekki
hugsaður út frá hags-
munum skattgreiðenda
Jóhannes Loftsson
Höfundur er verkfræðingur og frum-
kvöðull.