Morgunblaðið - 18.01.2018, Blaðsíða 46

Morgunblaðið - 18.01.2018, Blaðsíða 46
Dr. Snjólaug Árnadóttir kynnir í dag niðurstöður doktorsrannsóknar sinnar, sem fjallar um tilkall ríkja til auðlinda í hafi. Fyrirlesturinn hefst klukkan tólf á hádegi í stofu V-102 í Háskólanum í Reykjavík. þjóðarétti frá Edinborgarháskóla. Í samtali við Morgunblaðið bendir Snjólaug á að einhliða mörk lögsögu Íslands, þ.e. þar sem hafsvæði Fær- eyja og Grænlands skarast ekki við lögsöguna, séu ekki fyllilega traust í sessi að svo stöddu. Samkvæmt ákvæðum hafréttarsáttmála Samein- uðu þjóðanna þurfi að lýsa umrædd- um mörkum með kortum og hnitum fyrir aðalframkvæmdastjóra Samein- uðu þjóðanna. Réttindin í meiri óvissu „Það getur skipt miklu máli fyrir Ís- land að einhliða mörk séu skráð í sam- ræmi við hafréttarsamning SÞ, því Al- þjóðadómstóllinn í Haag hefur litið til þess við mat á gildi slíkra marka. Ef ríki mótmæla mörkunum ekki eftir að þau eru skráð má svo líta þannig á að þau hafi gefið þeim þögult samþykki sitt. En eins og staðan er núna, þá geta ríki mótmælt þeim hvenær sem er. Ef málið færi fyrir dómstóla þá væri aðeins hægt að byggja á ein- hliða mörkum að því marki sem þau uppfylla skilyrði þjóðaréttar. Við mat á því væri litið til þess hvort mót- mæli hefðu komið fram eftir lög- mæta skráningu.“ Í dómi Al- þjóðadómstólsins í Haag, í máli Rúmeníu gegn Úkraínu, kom fram að ef búið er að lýsa einhliða mörkum fyrir aðalframkvæmdastjóra SÞ og engin mótmæli koma fram, þá fyrst geta mörkin orðið algjörlega bindandi. „Fram að þeim tíma eru réttindin okkar í meiri óvissu,“ segir Snjólaug. Grunnlínur gætu sætt gagnrýni Hafsvæði ríkja eru jafnan ekki mæld út frá strandlengjunni sjálfri heldur grunnlínum. Út frá þeim er meðal annars landhelgi og efnahags- lögsaga ákvörðuð, þar með talin fisk- veiðilögsaga sem er Íslendingum að sjálfsögðu mikið hagsmunamál. Al- mennt eiga þessar grunnlínur að fylgja stórstraumsfjöruborði strand- lengju viðkomandi ríkis, en þegar hún er mjög vogskorin og óregluleg, eða ef strandeyjaröð er í næsta nágrenni, getur ríki dregið beina línu á milli við- eigandi grunnlínupunkta. Sú aðferð hefur verið notuð hér á landi. Snjólaug segir grunnlínur Íslands geta sætt gagnrýni og tekur sem dæmi grunnlínuna sem dregin hefur verið þvert yfir Faxaflóann. Hún geti talist óhófleg á alþjóðlegan mæli- kvarða en mál vegna slíkra óhóflegra grunnlína hafa farið fyrir Alþjóðadóm- stólinn í Haag. „Við erum með nokkuð beinar Skúli Halldórsson sh@mbl.is Eigi hafsvæði Íslands ekki að skerðast á komandi árum, þurfa íslensk stjórn- völd að huga að því að lýsa mörkum hennar og skila gögnum þar að lútandi til Sameinuðu þjóðanna. Þetta segir dr. Snjólaug Árnadóttir, sem útskrif- aðist í desember með doktorspróf í grunnlínur, við lokum til dæmis Faxa- flóa með línu þvert yfir han og notum grunnlínupunkta sem önnur ríki gætu véfengt, og byrjum í raun ekki að telja hafsvæðið okkar fyrr en út frá þeim línum,“ segir hún og bætir við: „Ef allt færi á versta veg eftir mót- mæli annars ríkis, þá þyrftum við að fara niður í venjulegar grunnlínur, sem færu í kringum hvert einasta sker og algjörlega meðfram strandlengj- unni.“ Enn fremur bendir hún á að Geir- fugladrangur undan ströndum Reykjaness sé að fara í kaf, og jafnvel megi halda því fram að sú sé þegar raunin. Drangurinn var áður um tíu metra hár en er nú flæðisker, og tapi hann stöðu sinni minnkar íslenska lög- sagan um tíu til fimmtán þúsund fer- kílómetra. „Ef við viljum virkilega tryggja hann sem grunnlínupunkt, og treysta á að mörkunum verði ekki breytt þeg- ar sum þeirra landsvæða sem við mið- um við fara í kaf, þá verðum við að lýsa mörkunum fyrir aðalframkvæmda- stjóra Sameinuðu þjóðanna.“ Miklar breytingar yfirvofandi Doktorsritgerð Snjólaugar fjallar um tilkall ríkja til auðlinda í hafi og þær breytingar sem verða á umfangi þessara réttinda þegar strandlínur breytast, til dæmis vegna hækkunar sjávarmáls, landrofs, landriss, eldgosa og manngerðra breytinga. Þessar yfir- vofandi breytingar gefi tilefni til að endurskoða viðteknar hugmyndir um landfræðilegan stöðugleika sem grundvöll réttinda í þjóðarétti, en fram til þessa hefur verið óljóst hvort gildandi reglur geri ráð fyrir að um- hverfisbreytingar hafi áhrif á afmörk- un hafsvæða milli aðlægra og mót- lægra ríkja og hvort samningum megi rifta á grundvelli gjörbreyttra land- fræðilegra aðstæðna. „Ég varð ofboðslega heilluð af þessu sviði lögfræðinnar eftir að ég skráði mig í námskeið í hafrétti í Gautaborg. Þá bjó ég á pínulítilli eyju við hafið og fékk þetta alveg á heil- ann,“ segir Snjólaug. „Í kennslubók- inni var ekkert fjallað um þessar yfirvofandi breytingar. Bara ein setn- ing um að öll réttindi yfir hafsvæðum væru mæld frá strandlengjunni, þær væru hins vegar að breytast um allan heim og að enginn vissi hvað það hefði í för með sér.“ Mörgum spurningum var því ósvar- að, fannst Snjólaugu, og afréð hún að leita þeirra svara. „Mér fannst að einhver þyrfti að taka þetta fyrir og stökk til, enda spennandi og áhrifamikið viðfangs- efni. Allar þessar yfirvofandi breyt- ingar geta virkilega farið að breyta kortinu.“ Surtsey framlengdi lögsöguna Hún segir breytingarnar líklega ekki munu koma jafn illa niður á Ís- landi og mörgum öðrum ríkjum, enda sé gert ráð fyrir landrisi hérlendis vegna bráðnunar jökla. „Þá geta réttindi okkar í raun auk- ist, og eins ef aðrar eyjar verða til við landið eins og í tilfelli Surtseyjar árið 1963. Þá verða til ný hafsvæði sem falla undir okkar lögsögu. Þetta getur því komið sér vel fyrir okkur að þessu leyti, en á sama tíma standa ýmis lönd í Kyrrahafi frammi fyrir því að missa allt tilkall til haf- svæða, en um leið og landsvæði verða óbyggileg þá geta viðkomandi ríki ekki gert tilkall til tiltekinna hafsvæða á grundvelli þeirra.“ Snjólaug bendir á að Surtsey hafi til að mynda framlengt efnahagslögsög- una sem nemur fjarlægð hennar frá næsta fasta landi. „Ekki er ljóst hvort Surtsey myndi skapa tilkall til efnahagslögsögu og landgrunns ef hún hefði til dæmis orð- ið til við eldgos á síðasta ári,“ segir hún. „Segja má að skilyrðin til að telj- ast eyja séu að verða stífari, eftir að ákvörðun gerðardóms í Suður- Kínahafsdeilunni síðastliðið sumar setti markið hátt. En vegna þess að við erum þegar búin að semja um haf- svæðið í kringum Surtsey þá verður því ekki breytt svo auðveldlega.“ Morgunblaðið/RAX Flogið yfir Eldey Eyjarnar, skerin og drangarnir umhverfis Ísland hafa mótað grunnlínur efnahagslögsögunnar um árabil. Eldeyjardrangur þar á meðal. Stjórnvöld treysti mörk lögsögunnar Surtsey verður til Tilkoma eyjarinnar framlengdi efnahagslögsöguna. Snjólaug Árnadóttir MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. JANÚAR 2018 Eltak sérhæfir sig í sölu og þjónustu á vogum PON Pétur O. Nikulásson ehf. Melabraut 21, 220 Hafnarfjörður | Sími: 580 0110 | pon.is skotbómulyftara AG línan frá Manitou býður meðal annars upp á nýtt ökumannshús með góðu aðgengi og útsýni. HANNAÐUR TIL AÐ VINNA VERKIN NÝ KYNSLÓÐ • DSB stjórntakkar • JSM stýripinni í fjaðrandi armi • Stýrð stjórnun og hraði á öllum glussahreyfingum • Virk dempun á bómu Íshúsið ehf ∑ Smiðjuvegur 4a, græn gata, 200 Kópavogur viftur.is -andaðuléttar hljóðlátu baðvifturnar Stundum þarf maður bara smá frið Atvinna
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.