Saga - 2006, Síða 6

kemur í staðinn. Hins vegar skrifar Guðmundur Jónsson hagsögulega grein
um endalok dönsku Íslandskaupmannanna, en á árunum 1910–1930 hurfu
mörg umsvifamikil verslunarfyrirtæki þeirra af sjónarsviðinu og selstöðu -
verslunin lagðist endanlega af. Guðmundur rekur orsakir þessarar
breytingar til nýrra verslunarhátta og viðskiptaumhverfis fremur en að
þjóðernisstefna eða opinber atvinnustefna hafi grafið undan starfsemi
Íslandskaupmannanna. Viðhorfsgrein Magnúsar Sveins Helgasonar er
einnig hagsögulegs eðlis en hann rekur þar áherslubreytingar sem orðið
hafa á sviði neyslusögurannsókna á síðustu árum. Hann bendir m.a. á að
aukinn áhugi fræðimanna á menningarsögu hafi leitt til þess að
hagsögufræðingar hafi í vaxandi mæli farið að rannsaka neyslu almenn -
ings.
Umræða síðustu ára um rittengsl og textarýni ýmissa rita frá fyrri öldum
heldur áfram. Í ítarlegri viðhorfsgrein ræðir Sigurjón Páll Ísaksson um
uppruna Qualiscunque descriptio Islandiae — sem oft er kölluð Íslandslýsing
Odds biskups Einarssonar — og veltir einkum fyrir sér mögulegum
ritunartíma verksins og höfundi þess. Uppruni Melabókar Landnámu hefur
einnig verið nokkuð til umfjöllunar á síðum Sögu og hvernig líta beri á
tilurðarsögu þeirra handrita sem varðveist hafa. Hér svarar Auður
Ingvarsdóttir síðasta framlagi Sveinbjarnar Rafnssonar um þetta efni.
Í ritdómum heftisins er fjallað um átta bækur, þar af tvær sem voru
gefnar út bæði á íslensku og ensku en það verður að teljast til tíðinda í
útgáfu fræðibóka. Þrjár bókanna eru doktorsritgerðir; ein fjallar um upphaf
kristni á Íslandi og er eftir Steinunni Kristjánsdóttur fornleifafræðing,
önnur um list og lærdóm í verkum Hallgríms Péturssonar eftir Margréti
Eggertsdóttur bókmenntafræðing og sú þriðja um þjóðernisstefnu á Íslandi
á 19. og 20. öld eftir Birgi Hermannsson stjórnmálafræðing.
Síðast en ekki síst ber að geta minningarorða um Bergstein Jónsson
prófessor, sem var stjórnarmaður í Sögufélagi um árabil, en hann lést
síðast liðið sumar. Fyrrverandi forseti félagsins, Einar Laxness, rifjar upp
fræðiferil Bergsteins og störf í þágu félagsins, en þeir voru samferðamenn í
marga áratugi á þeim árum sem sagnfræði var að vaxa fiskur um hrygg og
festa sig í sessi sem fræðigrein hér á landi.
Tveir fulltrúar í ráðgefandi ritnefnd Sögu hverfa nú úr henni eftir
nokkurra ára starf, Erla Hulda Halldórsdóttir og Ólafur Rastrick, og
þökkum við þeim fyrir samstarfið jafnframt því sem við bjóðum velkomnar
þær Sigrúnu Pálsdóttur og Margréti Gestsdóttur. Einnig þökkum við
Ásdísi B. Stefánsdóttur fyrir mikilsvert starf við málfarsráðgjöf og
prófarkalestur Sögu sem hún hefur sinnt í tæp þrjú ár. Við keflinu tekur
Ingrid Markan og væntum við góðs af samstarfinu við hana. Þeim
fjölmörgu sem komu að vinnslu þessa heftis færum við síðan bestu þakkir
fyrir samstarfið.
Hrefna Róbertsdóttir og Páll Björnsson
6 formáli ritstjóra
Saga haust 2006 - TAFLA:Saga haust 2004 - NOTA 12.12.2006 13:40 Page 6