Saga - 2006, Side 9

and mælt kenn ing um fræ›i manna sem kenna sig vi› „New Soci al
Movem ent The ory“. fieir halda flví fram a› flær hreyf ing ar sem
komu fram upp úr 1960 hafi ver i› n‡ teg und hreyf inga me› ann a›
skipu lag og önn ur mark mi› en á›ur tí›k u› ust. Da hler up bend ir á
a› kvenna hreyf ing in eigi sér langa sam fellda sögu, flótt hæ› ir og
læg› ir hafi skipst á, og a› mark mi› in séu enn hin sömu: a› and æfa
karl veld inu og bæta stö›u kvenna. Hún rök sty› ur sko› un sína
me› al ann ars me› flví a› fé lög og blö› sem stofn u› voru á 19. öld
e›a í upp hafi fleirr ar 20. starfi enn, til dæm is á Nor› ur lönd um, og
a› bar átt an snú ist a› hluta til um sömu mál efni og fyr ir 100 árum.
Da hler up vitn ar í banda ríska sagn fræ› ing inn Nancy Cott sem seg -
ir kvenna hreyf ing una ein kenn ast af flrennu: í fyrsta lagi and ófi
gegn yf ir rá› um karla, í ö›ru lagi fleirri sko› un a› sta›a kvenna sé
fé lags lega áunn in og flar af lei› andi breyti leg og í flri›ja lagi a›
kon ur séu ekki a› eins líf fræ›i legt kyn held ur einnig hóp ur me›
lak ari fé lags lega stö›u en karl ar, sem eigi flar me› sam eig in legra
hags muna a› gæta vi› a› bæta hana. fiessi skil grein ing á jafnt vi›
um kvenna hreyf ing ar 19. ald ar inn ar sem fleirr ar 20., seg ir Da hler -
up.4 fia› er flessi sam eig in legi skiln ing ur á stö›u kvenna og fla› a›
ganga út frá kyn gervi (e. gend er) sem or sök mis rétt is sem hef ur
skap a› kvenna sam tök um sér stö›u me› al fé lags hreyf inga.5 Rétt
eins og í upp hafi 20. ald ar mynda kvenna hreyf ing ar nú heims net
flar sem unn i› er a› ákve›n um mark mi› um flvert á landa mæri og
heims álf ur. Hér ver› ur stu›st vi› kenn ing ar Dru de Da hler up og
Nancy Cott og leitt í ljós a› starf a› jafn rétti kynj anna inn an Sam -
ein u›u fljó› anna hef ur ver i› sam fellt frá stofn un fleirra, byggt á arfi
kvenna hreyf inga frá fyrstu ára tug um 20. ald ar. fia› hef ur byggst á
and ófi og kröf um um breyt ing ar. Al mennt má full yr›a a› eng in
önn ur fé lags hreyf ing hafi ná› vi› líka ár angri á heims vísu á und an -
„þar sem völdin eru …“ 9
4 Sama heim ild, bls. 66–67.
5 Femínísk ir fræ›i menn tala nú frem ur um kynja rétt læti (e. gend er just ice), kynja -
mun (e. sexu al differ ences) e›a kynja vald (kjønns makt á norsku) flar sem búi› sé
a› út vatna gend er-hug tak i› flannig a› fla› nái ein göngu til kvenna. Sagn fræ› -
ing ur inn Joan W. Scott haf›i efa semd ir um notk un fless strax ári› 1999 en hún
átti mik inn flátt í a› koma flví í notk un. Á Nor› ur lönd um er hug tak i› kynja -
kerfi (gen us sy stem/køns sy stem) mik i› not a› til a› l‡sa sam fé lag inu. Sjá til dæm is:
„Gend er – Still a Useful Category of Ana lys is?“, [vi› tal vi› Joan Wallach
Scott], Kvind er, Køn & For skning 1 (1999), bls. 8. — Rosi Braidotti, Meta morphoses
(London 2002), bls. 11–64. — Jørgen Lor entzen og Wenche Mühleisen, Kjønns -
for skning (Osló 2006).
Saga haust 2006 - TAFLA:Saga haust 2004 - NOTA 12.12.2006 13:40 Page 9