Saga - 2006, Side 55

fiing valla fund ur inn 1907 var mjög fjöl menn ur en hann sóttu um
400 manns, flar af 92 kjörn ir full trú ar úr nær öll um kjör dæm um
lands ins. Eng in kona var me› al kjör inna full trúa en nokkr ar kon ur
sóttu fund inn.12 Eng an fling mann var a› finna me› al kjör inna full -
trúa og engra fling manna er get i› sem flátt tak enda á fund in um
utan Hann es ar fior steins son ar, en hann var me› al fleirra sex bla›a -
rit stjóra sem bo› u›u til fund ar ins.13 Eina mál i› á dag skrá flessa
fund ar var sam bands mál i› og var sam flykkt álykt un flar sem fless
var kraf ist a› Ís land yr›i frjálst land í kon ungs sam bandi vi› Dan -
mörku.14
Í raun var fund ur inn eins kon ar lands fund ur stjórn ar and stö›u -
flokks ins, fijó› ræ› is flokks ins, og lít ils flokks har› línu manna í sam -
bands mál inu, Land varn ar flokks ins. Hin rót tæka stefna fund ar ins
var sí› an bor in fram til sig urs í fling kosn ing um ári› eft ir af n‡rri
for ystu sveit sam eina›r ar stjórn ar and stö›u sem eft ir kosn ing ar
stofn a›i n‡j an flokk, Sjálf stæ› is flokk (hinn eldri). Heim astjórn ar -
flokk ur inn tók upp meg in stefnu fiing valla fund ar ins í sam bands -
mál inu og flar me› voru lands menn or›n ir sam stiga í kröfu ger›
sinni gagn vart dönsk um stjórn völd um: Ís land átti a› ver›a full -
valda ríki í kon ungs sam bandi vi› Dani; a› ö›r um kosti kæmi til
fulls skiln a› ar milli land anna. Hin ir rót tæku í sam bands mál inu
höf›u unn i› af ger andi sig ur me› at beina beins l‡› ræ› is í formi
fiing valla fund ar.15
Hi› beina l‡› ræ›i kom einnig vi› sögu í ö›ru mik il vægu máli,
áfeng is mál inu.16 Al flingi sam flykkti ári› 1887 lög um veit ingu og
sölu áfengra drykkja í fleim til gangi a› draga úr neyslu fleirra, eins
og bæn ar skrár til flings ins höf›u far i› fram á. Í lög un um var veit -
ing n‡rra vín veit inga leyfa bund i› vi› sam flykki meiri hluta hrepps -
nefnd ar, s‡slu nefnd ar og kjós enda á al menn um fundi. fiar a› auki
flurfti sta› fest ingu amt manns. Í kaup stö› um var› a› minnsta kosti
ísland á leið til lýðræðis 55
12 Sbr. Ísa fold 3. júlí 1907, bls. 7.
13 fior steinn Gísla son, fiætt ir um stjórn mála sögu Ís lands árin 1896–1918 (Reykja vík
1936), bls. 57.
14 Ísa fold 3. júlí 1907, bls. 7.
15 Hins veg ar var ekki tek in ákvör› un af hálfu Ís lend inga um a› slíta kon ungs -
sam band inu vi› Dan mörku fyrr en á árum seinni heims styrj ald ar, sbr. Svan -
ur Krist jáns son, „Stofn un l‡› veld is — N‡ sköp un l‡› ræ› is “, bls. 32–35.
16 Sjá stutt en gagn legt yf ir lit yfir a› drag and ann a› setn ingu bann lag anna í: Sig -
ur› ur Már Jó hann es son, „Svo skal böl bæta. Til drög áfeng is banns ins á Ís -
landi,“ Sagn ir 20 (1999), bls. 48–54.
Saga haust 2006 - TAFLA:Saga haust 2004 - NOTA 12.12.2006 13:40 Page 55