Saga - 2006, Side 66

manna höfn sem lag›i til vi› kon ung a› lög un um yr›i synj a›, hva›
og kon ung ur ger›i í sept em ber 1898. Rá› gjaf inn greindi lands höf› -
ingja frá ákvör› un kon ungs í bréfi og út sk‡r›i flar ástæ› ur synj un -
ar inn ar. Rá›u neyt i› væri sam mála flví mark mi›i frum varps ins a›
tak marka a› gang inn a› áfengi, „sem nú er allt of hæg ur“, eins og
seg ir í bréf inu.59 Vitn a› er til fless a› lands höf› ingi kann ist hins
veg ar ekki vi› „a› drykkju skap ur sje mjög al menn ur löst ur hjer á
landi; flvert á móti eflist bind ind is hreyf ing in stö›ugt meir og meir,
og godd templ ara regl an hef ir mjög ví›a ná› fót festu hjer, og me›
hin um öfl ugu til raun um sín um hef ir henni or› i› all mik i› ágengt í
flví a› stemma stigu fyr ir of nautn áfengra drykkja.“60 Ef ástæ›a sé
til a› tak marka áfeng is versl un leggi lands höf› ingi til a› lagt ver›i
gjald á leyf is bréf til áfeng is sölu. Í bréf inu kem ur einnig fram a›
rá›u neyt i› telji frum varp i› of tak mark a›, flví fla› nái hvorki til
lausa kaup manna né allra fleirra áfeng is versl ana sem fleg ar séu
starf andi. „fia› mundu flví lí›a mjög mörg ár á›ur en nokk ur veru -
leg tak mörk un yr›i á áfeng is söl unni, flótt frum varp i› nái fram a›
ganga.“61 Rá› gjaf inn l‡s ir flví yfir a› hann sé sam mála lands höf› -
ingja um a› telja frá leitt a› binda veit ingu vín sölu leyfa til eins árs
vi› sam flykki sveit ar stjórna og kjós enda. Rá› gjaf inn l‡s ir jafn framt
sam flykki vi› minni hluta á lit Jóns Jak obs son ar, en lands höf› ingi
haf›i fl‡tt fla› álit á dönsku og lát i› fylgja um sögn sinni.
Aug ljóst er a› yf ir völd in, lands höf› ingi og Ís lands rá› gjaf inn
ásamt minni hluta fling manna í efri deild, voru sta› rá› in í a› stö›va
flá flró un a› lög binda bein an ákvör› un ar rétt al menn ings í áfeng is -
lög gjöf. Mik ill meiri hluti fling manna vildi hins veg ar flytja ákvar› -
ana vald í rík ara mæli til al menn ings og hér a› anna. Ágrein ing ur inn
sner ist um skil grein ingu á l‡› ræ›i og mat á reynslu lands manna af
beinu l‡› ræ›i. Hvor ir um sig settu deilu a› il ar fram heil steypta
kenn ingu um lög mæti op in berra ákvar› ana og skil virkni í ákvar› -
ana töku og stjórn s‡slu. Tals menn beins l‡› ræ› is töldu slíkt fyr ir -
komu lag stu›la a› skil virkri laga setn ingu og a› í l‡› ræ› is sam fé lagi
ættu kjörn ir full trú ar og önn ur yf ir völd a› lúta vilja al menn ings.
Bein áhrif al menn ings á laga setn ingu væru jafn framt trygg ing fyrir
hnökra lausri fram kvæmd laga, flví fólk hl‡ddi best fleim lög um
sem fla› sjálft hef›i sett.
svanur kristjánsson66
59 Stjórn ar rá› s tí› indi 1898 B, bls. 267.
60 Sama heim ild, bls. 218.
61 Sama heim ild, bls. 217.
Saga haust 2006 - TAFLA:Saga haust 2004 - NOTA 12.12.2006 13:40 Page 66